Cúmprese o 10º aniversario da aprobación no parlamento galego do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega. Este documento constituíu un fito importante, pois era a primeira vez que se puña en marcha un plan integral de normalización do galego ante a perda xeral de falantes e o alarmante descenso do seu uso na mocidade urbana. Con tal motivo, ProLingua, plataforma a prol da defensa e promoción da lingua galega, fai un chamamento para conmemorar esta efeméride con sentido crítico e reivindicativo. Este o artigo que, con tal fin, remite Marcelino Fernández Mallo.
Acaba de ocorrerme hai uns minutos, hoxe mércores, 18 de setembro de
2014 na cidade da Coruña. A tres días do décimo aniversario do Plan de
Normalización Lingüística.
Subo no ascensor cunha moza, estudante supoño, duns vinte anos.
Pregúntolle se alugaron elas o apartamento fronte ó noso. Responde:
como? Repítollo en castelán. Pregúntolle entón polo curso que está a
facer. Volve responder: como? Repítollo en castelán e consulto a súa
procedencia. Contesta que é galega pero que, ao ninguén falarlle nunca
en galego e non ver ela a TVG, pois que ten problemas para entendelo.
Alguén podería afirmar que o anterior resulta un exemplo atípico, que a
mocidade de Galicia en xeral coñece a lingua do País. Quizais. Máis alá
das individualidades, o caso reflite dúas realidades: ninguén lles fala
en galego ós mozos e menos aínda utilizan a lingua autóctona entre
eles.
Se entre a xente nova o idioma de Galicia amosa unha presenza
testemuñal, no mundo adulto o seu retroceso, ou falla de recuperación,
confírmase na maioría das esferas ou manifestacións sociais: nos medios
de comunicación (xornais, emisoras de radio, canles de TV), nas
actividades de lecer, nas relacións veciñais, nos ámbitos empresarial e
profesional (malia os bravos intentos dalgúns), nas finanzas, nos
servizos, na xustiza, na sanidade, no eido universitario, no ensino
infantil e incluso na educación obrigatoria e no bacharelato. Un exemplo
paradigmático: a situación de marxinalidade e emerxencia da literatura
galega.
Houbo un momento en que a cousa ofrecía unha fasquía ben distinta, un
tempo no cal o conxunto da cidadanía puxaba a prol da reanimación do
elemento principal da nosa idiosincrasia. Recoñecíase a necesidade
esencial de protexer e abrazar unha lingua que nos identificaba ante o
mundo, nin máis nin menos, un feito diferencial básico que catapulta os
nosos valores como colectivo.
O Parlamento daquela fíxose eco deste sentir e tomou como propia a
misión de inserir o idioma propio nos mecanismos de comunicación dunha
sociedade afeita, ás veces mesmo resignada, ao desprezo institucional
cara ao seu código autóctono de expresión. Os galegos non eramos menos
ca ninguén e así pois a nosa lingua tampouco non era menos ca ningunha
outra.
O 21 de setembro de 2004 estaba destinada a converterse nunha data
histórica para a lingua galega. Tras séculos de persecución,
penalización ou simple desleixo, as forzas políticas elixidas
democraticamente sinalaban o abrente dun tempo novo. Dalgún xeito, o
Parlamento propuña elevar a legal aquel lema “Entre nós, en galego”
difundido anos atrás polo goberno galego (do Partido Popular, por
certo). Aquel 21 de setembro de hai agora dez anos, as tres forzas con
representación en San Caetano votaron conxuntamente o Plan de
Normalización da Lingua Galega.
O PXNLG foi elaborado con visión estratéxica, sentido de País,
intelixencia e pragmatismo. Este documento exemplar recolle catrocentas
corenta e cinco medidas dirixidas a favorecer o uso do idioma nos
distintos ámbitos da sociedade. Concibido coa participación de máis dun
cento de profesionais representativos de distintos eidos sociais,
perseguía entre outros os obxectivos seguintes.
Garantir a posibilidade de vivir en galego a quen así o desexase.
Conseguir para a lingua galega máis funcións sociais e novos espazos de
uso, priorizando a súa presenza en sectores estratéxicos.
Introducir na sociedade a oferta positiva de atender o cidadán ou
cliente en galego como norma de cortesía dun novo espírito de
convivencia lingüística.
Promover unha visión afable, moderna e útil da lingua galega.
Ademais do carácter executivo e específico do plan, apreciábase unha
vocación de harmonía e entendemento así como unha vontade de actuar en
positivo que non tardou tristemente en chimpar polos aires. E aquela
data que nacía como sinal de esperanza foise esluíndo a medida que o
documento perdía vixencia e se abandonaba no recanto máis afastado dos
andeis administrativos.
Os gobernos posteriores encargados de execución do Plan, ou ben
amosaron escaso entusiasmo dadas as instrucións chegadas da meseta, ou
ben careceron da sutileza necesaria para o seu impulso coa conveniente
complicidade social.
A Xunta actual vai aínda máis aló. Non so renega, mesmo en público, do
Plan de Normalización senón que lexisla descaradamente na dirección
contraria. O goberno Feijoo demostrou unha carraxe inaudita contra a
lingua propia do País ata tal punto que as súas primeiras iniciativas,
incumprindo ademais o propio Estatuto de Autonomía, se dirixiron a
reducir a relevancia e presenza do galego na administración e a
restrinxir dun xeito brutal o seu papel no ensino, ao tempo que
dificultaba dende o principio os proxectos artellados en galego e as
accións a prol da lingua. Esta postura, que parece máis propia dun
goberno invasor que dun executivo autónomo, non ten parangón na historia
contemporánea europea e foi criticado sen reservas por diversas
institucións internacionais.
Malia o lamentable que se revele a actuación do goberno galego actual,
sería demasiado sinxelo culpalo ao 100% da situación da lingua. Deste
devalo que semella imparable do idioma propio, somos todos responsables.
Ou ben admitimos este feito ou ben nunca estaremos en condicións de dar
a volta á dinámica nefasta dos últimos anos.
Lembremos que o Partido Popular leva gañando cada elección que se
celebra no País dende a democracia, un feito innegable que é preciso
integrar na ecuación da lingua. A sociedade galega quere que o PP
interveña no futuro do idioma propio, guste máis ou guste menos. Así
pois, revélase unha condición sine qua non seducir ós dirixentes
populares na positividade do apoio á lingua. Pode doer pero disto trata a
democracia, de aceptar a posición cidadá e actuar nos marcos por ela
definidos.
Resulta imprescindible abandonar de vez a confrontación, mesmo habendo
razóns para ela. A dialéctica bando a prol / bando en contra so provoca
máis desafección e máis frialdade. O galego é a lingua de todos e a súa
difusión na sociedade so pode traer beneficios ao país sen prexudicar a
ninguén. Ese ha ser o espírito, o mesmo que inspirou o Plan de
Normalización Lingüística de 2004.
Ningún comentario:
Publicar un comentario