Cada 21 de febreiro celébrase en todo o mundo o Día da lingua materna,
proclamado pola UNESCO en 1999, coincidindo coa data en que en 1952 a
policía e mais o exército paquistaní abriron fogo contra unha multitude
de falantes bengalís que se manifestaba polos seus dereitos
lingüísticos, vinte anos antes da independencia de Bangladesh, na súa
capital Dhaka. Defendían a súa lingua materna, a primeira, a que aprendemos desde ben pequeniños.
No noso país, en 2015, sesenta e tres anos despois, a lingua galega é a máis falada, pero segundo os últimos datos sobre o uso do noso idioma
estamos asistindo á súa substitución como lingua materna maioritaria,
rompéndose a cadea de transmisión interxeracional, e provocando deste
xeito a maior ameaza da historia para a súa supervivencia.
Tecnicamente pódese expresar dicindo que, a cada ano que pasa, temos menos paleofalantes,
que son as persoas que falan unha lingua desde que naceron. Pola
contra, a quen se instalan nun idioma na idade adulta, chámaselles neofalantes.
Neo- e paleo- son dous prefixos de orixe grega de
sobra coñecidos, porque entran na formación de multitude de palabras,
sobre todo a partir do XIX. Ambos os dous eran na lingua de orixe
palabras plenas, os adxectivos neós e palaiós, mais co tempo desenvolveron unha forma abreviada que logo se fixou como constituínte de palabras derivadas: o neo- é o ‘anovado’ ou ‘novo’, como en neotrobadoresco ou neófito, mentres que o paleo- é o ‘antigo’ ou ‘histórico’, tal que en paleontólogo ou paleobotánica. Cando se xuntan con falante -derivado do latín fabulare,
que signficaba ‘falar’, ‘entreterse co diálogo e a conversa’- serven
para etiquetar dous tipos de galegofalantes definidos pola súa lingua de
partida (lingua inicial ou lingua primeira), e tamén pola súa relación
co idioma que utilizan, sempre ou maioritariamente: como quedou dito, os
paleos son competentes na lingua do país por adquisición desde os primeiros meses de vida, os neos acadan
a competencia por aprendizaxe, xa medrados, e esta distinción ten tamén
consecuencias no tipo de lingua que empregan uns e outros. Así, os
especialistas din que os paleos gañan en fonética e sintaxe, mentres que
os neos sobresaen por coidaren a morfoloxía e o léxico.
O novo galego será neofalante, ou non será, chegou a dicir o escritor Sechu Sende. Aínda está nas nosas mans quitarlle a razón.
Ningún comentario:
Publicar un comentario