Para que serven as reválidas e outras probas

Na educación, e máis aínda na obrigatoria, a avaliación debe ter unha función formativa, de axuda á aprendizaxe.

O Congreso rexeitou o 5 de abril a aplicación das reválidas co respaldo de todos os grupos parlamentarios, a excepción do PP.  ¿Por que esta descualificación tan abafadora das reválidas?

As avaliacións externas e reválidas son probas de avaliación final fixadas pola LOMCE en terceiro e sexto de primaria, cun carácter informativo e orientador, e en cuarto da ESO e segundo de Bacharelato, co carácter de reválida para superar a etapa.

A avaliación e os currículos estandarizados convertéronse no obxectivo fundamental de reformas neoliberais en todo o mundo que, como a LOMCE, tratan de elevar “” os resultados educativos cun control burocrático sobre as prácticas escolares e a profesión docente. Este tipo de probas estandarizadas serven para o desenvolvemento dunha aprendizaxe fundamentalmente memorístico e descontextualizado.

A reforma educativa do final do franquismo, a Lei Xeral de Educación (1970), xa tentaba superar a rixidez do sistema educativo da ditadura, ante o fracaso das probas memorísticas, coa supresión das “temidas reválidas”, introducindo a avaliación continua. Con todo, nos últimos anos o auxe deste modelo neoliberal, tecnocrático e conservador, centrado en probas estandarizadas, foi importado acríticamente no noso país, xusto en momentos en que ditas probas son debatidas, cuestionadas e refutadas en EE UU e en diversos países europeos, porque non supoñen ningunha mellora nos resultados.

Con estas probas acábase estudando o que se examina e céntrase o tempo e os esforzos docentes en preparar ao alumnado 

Velaquí algúns dos seus efectos máis negativos: 1. A deslegitimación da función docente e a desconfianza cara ao profesorado, xa que non é o que ten docencia directa co alumnado que avalía. 2. A degradación de contidos: acábase estudando o que se examina e céntrase o tempo e os esforzos docentes en preparar ao alumnado para resolver probas e exames, como xa pasa en segundo de Bacharelato ante a selectividade. 3. O custo económico para o sistema, tan alto como inútil, pola realización das múltiples probas externas todos os anos; e o custo para as familias do alumnado que suspendese cando teñan que pagar academias para repetir a reválida. Ademais, para o alumnado xogarse nunha proba externa os anos de escolarización é inxusto e contradi a función da avaliación como mellora da educación. 4. O gran negocio que supón un investimento de millóns de euros en pagar a grandes empresas privadas como Pearson, McGraw-Hill e Educational Testing.

Estas reválidas servirán para estigmatizar ao alumnado, profesorado e centros, para xerar un mercado, segundo a concepción neoliberal, de elección “” daqueles centros que ocupan lugares máis destacados en detrimento do resto e, a medio prazo, para asignar os recursos en función dos resultados, convertendo as desigualdades en crónicas e estruturais e afastándose do carácter compensador que ten que ter o sistema educativo para garantir a equidade e a cohesión social.

Desde o Foro de Sevilla apostamos por unha avaliación integral (que analice todos os factores que interveñen) do sistema educativo, que non perda o carácter formativo (orientada á mellora) e que sexa máis democrática (participada e coñecida pola comunidade educativa e coordinada polo profesorado, a dirección dos centros e a inspección), diversa (a autonomía dos centros, dos seus proxectos educativos, metodoloxías e contexto socioeducativo, require diversas modalidades de avaliación), xusta (que non compare realidades diferentes entre si) e rigorosa (que use os instrumentos técnicos adecuados), adaptada á sociedade do coñecemento do século XXI onde se valoran cada vez máis outras capacidades cognitivas -e outras- relacionadas coa comprensión -ou a memoria comprensiva-, a interpretación, a análise crítica e o desenvolvemento do pensamento.

Na educación, e máis aínda na obrigatoria, a avaliación debe ter unha función formativa, de axuda á aprendizaxe. Unha carreira constante de obstáculos e superación de probas e reválidas ao final de cada etapa é antipedagógica, sancionadora e excluínte. É apostar por un modelo de ensino baseado na presión do exame, fronte a outro centrado nas necesidades e motivacións do alumnado. Esta é a nosa aposta desde un enfoque pedagóxico.