mércores, 31 de agosto de 2016

Un punto de inflexión histórico

España atópase nunha encrucillada histórica. Os españois debemos elixir entre seguir instalados no bloqueo, o inmobilismo e a división, ou poñer en marcha un conxunto de reformas ambiciosas que acaben coas anomalías que nos separan dos países máis avanzados de Europa.
Tras dúas duras negociacións nas que participamos en nome de Cidadáns —unha en febreiro, co PSOE, a outra este mes, co PP— alcanzamos dous acordos, necesariamente distintos: un era un acordo de Goberno e o outro un pacto de investidura. Pero, máis aló destas diferenzas, o significativo é o que ambos os pactos comparten: 100 das 150 medidas que asinamos co PP estaban tamén no noso acordo co PSOE. Son medidas e reformas que comparten 16 millóns de votantes. Ese espazo común de consenso debe ser o xerme dun amplo acordo político, ancorado no centro reformista, que marque un punto de inflexión na traxectoria de España.
España é unha anomalía en Europa principalmente por catro razoes: un elevado nivel de corrupción política; un inaceptable e recorrente nivel de desemprego e precariedade laboral; un nivel elevado de pobreza e exclusión social; e un pobrísimo sistema educativo, coa maior taxa de fracaso escolar de Europa. Os dous pactos propoñen solucións concretas a estes problemas. Estas solucións son novas en España, pero habituais en Europa, e permitirannos acabar, dunha vez, con estas anomalías.
Un big bang institucional contra a corrupción: A corrupción en España é endémica. Os españois estamos fartos de observar a impunidade de condutas repugnantes. Os procesos eternízanse. Os bos, os que denunciaron, sofren, mentres os malos gozan da amnistía das súas contas en Panamá ou en Suíza.
Á parte de rectificar os erros da amnistía fiscal e a lista dos paraísos fiscais, os dous acordos conteñen propostas clave para acabar coa impunidade destas condutas. O punto de partida é a independencia e eficacia da xustiza, coa elección polos xuíces de 12 vogais do CGPJ e o control parlamentario (incluíndo o cesamento) do fiscal, cunha importante inxección orzamentaria para eliminar papeis e interconectar as autonomías e un aumento substancial (10%) de persoais. Ademais, no canto de linchar aos denunciantes (como aos do caso Gürtel) acordamos protexelos. Unha reforma crucial para atallar a corrupción política de orixe eminentemente local, é que os alcaldes non poderán nomear secretarios nin interventores (o que impide a súa independencia), senón que estes accederán por concurso de méritos. Introducimos, tamén, o delito de enriquecemento ilícito para os xestores públicos que gocen un incremento patrimonial inxustificado. Eliminamos os aforamientos, indultos e demais privilexios políticos. En definitiva, a corrupción atoparase, denunciará e xulgará. Ambos os pactos conteñen as ferramentas para acabar coa impunidade.
Prepararnos para o emprego do futuro: España é o único país da UE que superou tres veces o 20% de paro nos últimos 40 anos. Temos o maior paro de longa duración (un millón de persoas leva catro anos sen traballar). Estamos na cabeza en temporalidade. O noso mercado laboral hai moitos anos que está roto e os Gobernos do PP e PSOE mostráronse incapaces de resolver estes problemas.
Para reducir o abuso da rotación laboral ambos os acordos introducen un contrato estable de protección crecente (case idéntico en ambos os acordos), que non é o contrato único que desexásemos, pero substitúe aos temporais e é unha ponte á contratación indefinida. Ademais, incorporan un sistema de incentivos (bonus/malus) para premiar ás empresas que despidan menos e un seguro contra o despedimento que, de non haber despedimento, cóbrase na xubilación (mochila austriaca).
Doutra banda, a formación para os parados (as políticas activas de emprego) non foron máis que un fondo de réptiles para organizacións sindicais e empresariais. Ambos os acordos conteñen unha reforma radical das políticas de emprego e asignan máis recursos para iso (no acordo co PP, 500 millóns).
Finalmente, hoxe en España os creadores de emprego, autónomos e emprendedores, enfróntanse a unha infinidade de trabas administrativas e cargas fiscais excesivas (case 400 euros mínimos fixos ao mes para un emprendedor que non ten case ingresos). En ambos os acordos recóllense un bo número de medidas para facilitar pagos de IVE, altas e baixas, e o compromiso para eliminar as cotizacións a aqueles que gañan por baixo do SMI. Ambos conteñen unha verdadeira lei de segunda oportunidade que evite que os emprendedores vivan coa laxa dun fracaso empresarial o resto da súa vida. Finalmente, ambos os acordos recollen medidas para eliminar trabas a que estas pequenas empresas crezan e cren máis emprego.
A pobreza e as desigualdades: Hoxe en España preto de sete millóns de persoas viven en permanente precariedade, enlazando contratos lixo e ingresando, a final do ano, un soldo inferior ao SMI anual. Un de cada tres nenos está en risco de pobreza.
Os acordos incorporan a política máis efectiva que existe para loitar contra a pobreza laboral: o complemento salarial. Consiste nunha transferencia directa ás familias que gañan por baixo dun determinado limiar de renda; un “imposto negativo”. É unha medida que se implementa con éxito en Suecia, Reino Unido ou Estados Unidos e que ademais se mostrou eficaz para loitar contra a economía mergullada e para aumentar o emprego. En ambos os acordos incorporabamos programas contra a pobreza infantil (de 1.000 millóns no último acordo desde o primeiro Orzamento) con transferencias por fillo a cargo. En ambos os acordos tamén nos comprometiamos a reverter os recortes en sanidade e en dependencia. E en ambos os acordos tamén acordamos a dación en pago, para eliminar cargas excesivamente pesadas ás familias.
Outra batalla fundamental en España é a da desigualdade entre homes e mulleres. Ambos os acordos conteñen as medidas que desde Cidadáns impulsamos para facilitar a conciliación: a igualación de permisos de paternidade e maternidade (coa súa dotación orzamentaria correspondente), a ampliación significativa de oferta de escolas infantís públicas (de 0 a 3 anos), un plan nacional para a racionalización de horarios e un paquete de medidas para potenciar o teletraballo e a flexibilidade así como a participación das mulleres nos órganos directivos das empresas.
Todos estes programas de gasto están orzados para non aumentar o déficit e cumprir rigorosamente os compromisos con Bruxelas. Para iso reformamos o imposto de sociedades para que as grandes empresas empecen a pagar o mesmo que as demais; facemos un esforzo concreto contra a fraude (recuperando o diñeiro da amnistía e reforzando o orzamento da Axencia Tributaria); e reducimos duplicidades administrativas.
O fracaso escolar, o problema educativo: España ten o maior abandono escolar da UE. Ningunha universidade española está na primeira liña mundial. Por desgraza, a educación en España non cesou de dar bandazos, con seis reformas educativas nos últimos 40 anos que deron moi poucos resultados. É necesario un pacto nacional pola educación, que se reflicte en ambos os pactos. Debemos centrar os nosos esforzos nos profesores, a variable clave na educación, e facilitar maior apoio nas aulas. No último programa acordado co PP orzamos un plan contra o fracaso escolar centrado en escolas con máis alumnos desfavorecidos. No que se refire ás universidades en ambos os programas hai compromiso explícito para dotalas de máis autonomía de xestión, reducir a endogamia e aumentar os recursos para aquelas que melloren en empleabilidad dos seus alumnos e en investigación.
En definitiva, nestes meses de negociacións alcanzamos consensos ao redor das políticas que España necesita para deixar de ser unha anomalía en Europa. Atopámonos nunha encrucillada histórica. O camiño para seguir está trazado e acordado nestes dous pactos. Pongámonos xa en marcha.

Luís Garicano é responsable de economía, industria e coñecemento de Cidadáns, e catedrático de Economía e Estratexia da London School of Economics. Toni Roldán é portavoz de economía de Cidadáns no Congreso.

Ningún comentario:

Publicar un comentario