Que estudar cando che gusta todo

Chegan a España os graos abertos, que permiten cursar materias de calquera especialidade.

Esta é a oportunidade para o estudante inquieto, ese que cambiou xa varias veces de plans antes de matricularse por primeira vez na Universidade. Hoxe quere ser avogado, mañá economista. Algunha mañá levántase co convencemento de que lle gustaría traballar na radio ou ser o cronista dun xornal. A vocación non sempre é unha cuestión clara. O tempo pasa e o estudante inquieto non quere renunciar a nada, polo menos non ata probar un pouco de todo. Para eles, para os que mostran inquietudes múltiples, existen os chamados graos abertos, carreiras nas que podes probar materias moi diferentes sen pechar unha opción determinada ata cursar entre un e dous anos por libre, segundo cada universidade.

Esta modalidade –que se inspira en sistemas de estudos superiores de Estados Unidos, Reino Unido ou Alemaña, onde o universitario non define a súa carreira polo menos ata o terceiro ano–, empézase a experimentar en España. O ano pasado comezaron a impartilo de forma restrinxida e experimental na Universidade Pompeu Fabra de Barcelona, onde 22 alumnos terminaron un primeiro ano de carreira no que podían seleccionar calquera materia, desde as propias dunha enxeñería a materias de tradución e interpretación, pasando por coñecementos de ciencias da saúde ou de economía. A Autónoma de Barcelona oferta para o curso próximo un programa similar pero acoutado aos estudos de lingua e literatura.

A partir do próximo setembro, tamén con prazas moi limitadas, implantarase noutro dos campus públicos españois: a Universidade Carlos III de Madrid (UC3M). Neste centro, con 19.872 alumnos matriculados, ofértanse 20 prazas. A diferenza da Pompeu, que ten todo o campus aberto para que os estudantes seleccionen calquera materia, na UC3M deseñouse con dúas grandes orientacións: un grao aberto en ciencias sociais e humanidades e outro de enxeñería. Durante os dous primeiros anos, os matriculados poderán optar entre as materias dunha ducia de títulos en cada caso para ir pechando o seu propio currículo e decidir finalmente un itinerario.

“Pensamos que deixar o camiño totalmente aberto sería complicado para os estudantes por varios motivos. En primeiro lugar, dispoñemos dun campus en Leganés [onde se concentran as enxeñerías] e doutro en Xetafe [para ciencias sociais e humanidades]. Se van dun sitio a outro perden moito tempo. Ademais entendemos que é mellor agrupalas, porque as enxeñerías son profesións reguladas. Iso supón que hai un grupo de materias que se deben cursar de forma obrigatoria para graduarse e que son fáciles de transferir dunha a outra. No caso de ciencias sociais, as materias tamén son máis adaptables entre carreiras”, explica no seu despacho de Xetafe Isabel Gutiérrez, vicerreitora d Estudos da UC3M.

Segundo os datos facilitados polo campus, cada ano hai entre 100 e 150 alumnos dos 3.000 novos ingresos, que abandonan ou cambian de carreira. A vicerreitora asegura que esa foi unha das razóns principais para poñer en marcha os graos abertos. “Un estudante anglosaxón ten máis posibilidade de definir o seu perfil, aquí esa opción non existe porque o noso sistema de acreditación é moi pechado”, demanda Gutiérrez. Ademais, os profesionais detectaron nos centros de secundaria aos que acoden que moitos dos futuros universitarios non mostran unha vocación tan clara ante un futuro profesional que cada vez esixe perfís máis cambiantes.

Cada ano entre 100 e 150 alumnos da Carlos III abandonan ou cambian de carreira

“É difícil adoptar unha decisión sobre o teu futuro con 17 ou 18 anos de idade, con información difusa e co que che comentan outros compañeiros”, engade Alicia Márquez, vicedecana de Orientación de Estudantes da UC3M. Márquez exercerá un dos papeis crave para este novo grao: será a titora do grupo de alumnos da opción humanística. Asegura que entende moi ben as preocupacións e dúbidas que poidan ter os aspirantes porque ela pasou por algo similar mentres estaba a estudar. Entre 2005 e 2006, Márquez licenciouse en Dereito, Economía e Administración de Empresas. “A min, igual que a eles, interesábanme moitas áreas. Seguro que son mozos que teñen moita capacidade de traballo e ganas de aprender”, considera.

Na Pompeu Fabra de Barcelona, o curso pasado presentáronse 208 aspirantes para as 22 prazas dispoñibles, case una por cada 10 peticións. A nota de corte (a do último aspirante que entrou) quedou en 11,454 sobre un máximo de 14. En Madrid esperan unha demanda similar, o que supoñerá unha selección automática de alumnos con elevadas cualificacións. “Necesitamos que sexan bos estudantes para asegurarnos que poidan concluír no tempo marcado”, engade Isabel Gutiérrez.

Os futuros alumnos do grao aberto deste campus serán recibidos cunha xornada de orientación e manterán reunións periódicas co seu titor para ir construíndo o seu propio itinerario. Durante os dous primeiros anos poderán elixir distintas materias, sen concentrar máis de 30 créditos (cada materia adoita supoñer uns seis créditos) nunha mesma titulación cada curso.

É difícil adoptar unha decisión sobre o teu futuro con 17 ou 18 anos de idade, con información difusa

O seu paso pola universidade non será seguramente como o do resto. “Cursarán materias moi diferentes que compartirán con compañeiros distintos en cada clase, non van gozar dun grupos entre os seus iguais e poida que sentan máis sós”, alerta a vicerreitora da UC3M, que engade outros criterios que fan que esta elección sexa máis dura que optar por unha titulación das clásicas. Para poder seguir estudando na Carlos III, os alumnos do resto de graos deben completar 60 créditos (o equivalente habitual dun curso) en dous anos. Os matriculados nun grao aberto dispoñerán de 2,5 anos para aprobar 90 créditos.

Ademais, para acceder á carreira que finalmente elixan tras eses dous anos, deberán superar a nota de corte que ese ano esíxase para esa especialidade. Se, por exemplo, opta polo grao de Estudos Internacionais e ADE (que o curso pasado quedou cun 12,83 de nota de corte), deberá ter esa nota aínda que o listón quedase máis baixo cando accederon ao grao aberto.

O sistema prevé tamén como recoller e reflectir as materias que se elixiron durante o tempo de transición e que finalmente non casen coa carreira elixida. A partir de 36 créditos serán recoñecidas no chamado diploma de formación complementaria, que tamén figura no currículo e conta para o futuro do alumno. Segundo a vicerreitora de Estudos da UC3M, ese diploma e as inquietudes que mostre máis aló da súa traxectoria final poden ser definitivos para o seu futuro: “As empresas valoran moito o que fas ademais da carreira”, asevera.