Guía práctica da avaliación externa de sexto de primaria

A proba para estudantes de 11 e 12 anos non conta no expediente pero a nota do alumno acompañaralle ao instituto ao que vaia. En ESO e Bacharelato, os exames son reválidas.

Maio, mes de exames. Cataluña inaugura este mércores, á súa maneira, as probas de avaliación externa de sexto de primaria (11 e 12 anos) que son obrigatorias para os preto 460.000 alumnos que acaban a etapa este ano. Hai comunidades autónomas (ata oito, de momento) que rexeitan estas probas e leváronas mesmo aos tribunais. O Ministerio de Educación confía en que, ao final, todas as rexións realíceno. A lei obriga a que pasen este exame antes de que acabe o curso. Estas son as principais preguntas (e as respostas) sobre unha proba escolar situada no centro do debate político.
Cantos exames externos hai?
A Lei Orgánica para a Mellora da Calidade Educativa (LOMCE, aprobada polo PP en 2013) establece catro probas externas. A primeira delas, para os alumnos de terceiro de primaria (para alumnos de 8 e 9 anos), comezou a aplicarse o curso pasado. Hai outras tres: a avaliación final de primaria (en sexto curso, con 11 e 12 anos), a reválida de ESO (cuarto de secundaria, 15 e 16 anos) e a de bacharelato (17 e 18 anos).
Cando se fan?
A avaliación externa de sexto de primaria (12 anos) está prevista para este ano, segundo a LOMCE. Débese completar antes de que acabe o curso escolar, polo que a maioría das comunidades autónomas que non a cuestionan (principalmente, as gobernadas polo PP) fixáronas cara a mediados de maio. As reválidas de secundaria e bacharelato están previstas a partir do curso que vén (2017) e as ordes que as regulan, aínda non publicadas, están pendentes do debate coas comunidades autónomas previsto para o próximo 13 de maio.
Hai que aprobar a proba externa de primaria para pasar de curso?
O exame de sexto é unha proba diagnóstica, é dicir, non constará no expediente do alumno aínda que a normativa contempla que se faga un informe individual para cada estudante con carácter “informativo e orientador” que se trasladará ao centro ao que se matricule para proseguir cos seus estudos de secundaria. As seguintes probas (ESO e bacharelato) son reválidas, é dicir, o alumno deberá aprobalas para obter o título e poder seguir estudando. Isto último non se aplicará na primeira convocatoria de 2017 ao consideralo como un ano de rodaxe.
De que se examinan os alumnos?
O exame de sexto de primaria céntrase en competencias lingüísticas, matemáticas, científicas e tecnolóxicas. Algunhas rexións, como Madrid, examinará aos seus alumnos tamén de inglés. Son as comunidades as que redactan as preguntas, das que hai múltiples exemplos nesta pestana da web oficial do ministerio. O real decreto que regula as probas especifica que as preguntas aos alumnos estean contextualizadas “en contornas próximas á vida do alumnado, e incluirán situacións persoais e familiares, escolares, sociais e científicas e humanísticas”.
¿Canto duran as probas?
Serán ata catro días de exames (a marxe fíxano as comunidades autónomas). En Ceuta e Melilla, territorio que xestiona directamente o ministerio, faranse en dous días. Os exames de ciencia e tecnoloxía e o de matemáticas terán alí 60 minutos de duración cada un. A probas de comprensión oral  serán de 50 minutos (castelán e primeira lingua estranxeira) e as de expresión escrita, 25 minutos.
Faranse públicos os resultados?
A posibilidade de que se establezan clasificacións de centros en función das notas dos seus alumnos, os coñecidos ránkings, foi unha das cuestións máis discutidas destas avaliacións e coas que o PP inicialmente estaba de acordo. Recentemente, o Ministerio de Educación rectificou e inclúe na normativa para Ceuta e Melilla que estas probas "terán difusión unicamente na súa comunidade educativa e os resultados das avaliacións non poderán utilizarse en ningún caso para a clasificación de centros docentes". O ministro en funcións, Íñigo Méndez de Vigo, comprometeuse persoalmente a evitar os ránkings aínda que o certo é que non hai ningún apartado na normativa que comprometa ás comunidades autónomas a non publicitar os resultados despois de que a LOMCE eliminase un enunciado similar da lei anterior, a Lei Orgánica de Educación (LOE) que elaboraron os socialistas.
Preguntarase algo máis aos alumnos e ás súas familias?
Ademais das materias para avaliar, os estudantes, as súas familias e a dirección do centro terán que completar un cuestionario de contexto, publicado no BOE o pasado 15 de abril, para determinar a situación socioeconómica dos alumnos do colexio. Entre outras cuestións, pregunta á familia polo traballo dos pais, o seu nivel de estudos ou a súa nacionalidade ou canto tempo dedican os seus fillos aos deberes escolares.
Que comunidades rexeitan a proba?
Ata o momento, oito comunidades manifestaron que non a farán. Unhas, como Cataluña ou Navarra, din que aplicarán a súa propio modelo de exame. País Vasco explicou que non avaliará este curso aos seus alumnos porque aprobou os currículos de primaria a metade de curso. Tamén a rexeitan Cantabria, Estremadura, Castela- A Mancha, Canarias e Aragón.
¿Que pasa se o exame non se fai?
Se o que non acode é o alumno, hai alternativas para que realice a proba outro día. A orde que regula o exame en Castela e León, por exemplo, establece que o estudante que non poida examinarse “por ausencia ou indisposición, con carácter excepcional, deberá efectuala o primeiro día lectivo da súa reincorporación ao centro”. http://bocyl.jcyl.es/boletines/2016/04/29/pdf/BOCYL-D-29042016-4.pdf
No caso de que sexa unha comunidade decata a que non acuda ao exame, Educación non especifica que medidas poñeranse en marcha. É a Inspección Educativa a que debe decidir as sancións, segundo un portavoz oficial. O curso pasado, houbo polo menos dúas comunidades autónomas - País Vasco, que realizou unha proba piloto cunha trintena de centros, e Cataluña, onde houbo colexios que se declararon abstencionistas- nas que o exame de terceiro de primaria non se fixeron como fixaba a LOMCE. Non houbo ningunha sanción, segundo sinalan oficialmente desde o ministerio.