O Supremo rexeita paralizar a implantación da 'lei Wert'

A vía de urxencia que os Gobernos autónomos de Andalucía e Cataluña abriron para intentar frear a implantación da nova lei educativa a partir do próximo curso resultou falida. Estas dúas Administracións -que recorreron ante o Constitucional a Lei Orgánica para a Mellora da Calidade Educativa (LOMCE)- pediron tamén ante o Tribunal Supremo a paralización preventiva dos reais decretos que permiten a aplicación da norma. Pero este tribunal, a través de tres autos ditados na segunda quincena de xullo, rexeitou a suspensión solicitada pola Xunta e a Generalitat.
Ambos os dous Executivos autonómicos argumentaron falta de tempo para poder aprobar os cambios lexislativos que se necesitan para desenvolver a reforma promovida polo ministro de Educación, José Ignacio Wert. Entre a aprobación da lei a finais de 2013 e o inicio do curso só hai nove meses para a adaptación. Cando en 2006 se ratificou a anterior lei educativa, as comunidades tiveron 16 meses de prazo.

Calendario da LOMCE

Outubro de 2013. Na fase final da elaboración da Lei Orgánica para a Mellora da Calidade Educativa (LOMCE), Educación accede a suavizar o calendario de aplicación da reforma. O ministro, José Ignacio Wert, dá o paso ante a presión das comunidades autónomas, tamén do PP, pola présa para poñer en marcha os cambios. Finalmente, o ministerio decide que a reforma empezará a aplicarse en primeiro, terceiro e quinto de Educación Primaria o próximo curso. Ademais, tamén se empezase a ofrecer nos institutos a nova Formación Profesional Básica, que substitúe os actuais Programas de Cualificación Profesional, ideados como unha vía para que os rapaces de 16 anos ou máis lograsen unha competencia laboral e o título diso. Eses programas elimínanse agora. En primaria, os cambios da LOMCE supoñen a supresión de Educación para a Cidadanía e que a materia de Coñecemento do Medio se divida en dúas materias. Tamén deben cambiar os horarios dalgunhas materias.
Febreiro de 2014. Tras a aprobación definitiva da LOMCE, a finais de 2013, o ministerio publica os dous decretos de desenvolvemento dos novos currículos en primaria e FP Básica. O Goberno fixa o marco xeral, pero as comunidades deben aprobar á súa vez normas para completar horarios e establecer as materias propias. Andalucía, País Vasco e Cataluña insisten en que non teñen tempo abondo para sacar adiante os seus decretos propios, que deben cumprir cunha tramitación ante distintos órganos.
Xullo de 2014. O Tribunal Supremo rexeita paralizar a aplicación da LOMCE. A Xunta e a Generalitat -que xa recorreron a lei ante o Tribunal Constitucional- buscaran unha vía urxente para intentar frear a implantación da reforma no curso 2014-2015. Acoden ao Supremo para pedir a suspensión preventiva dos dous decretos de primaria e FP Básica. Pero o tribunal non atende á súa reclamación.

O calendario de aplicación da LOMCE xa estivo rodeado de polémica durante a tramitación da norma. As queixas das comunidades -algunhas tamén gobernadas polo Partido Popular- fixeron que o ministerio atrasase parte da implantación. Finalmente, farase de forma graduada: no curso que empeza dentro de pouco máis de tres semanas os cambios deben entrar nas aulas de primeiro, terceiro e quinto de Educación Primaria. Ademais, tamén se debe empezar a ofertar a nova Formación Profesional Básica, que substitúe os programas de cualificación que se daban nos institutos.
Para aplicar os cambios, o Ministerio de Educación tiña que aprobar dous decretos de desenvolvemento para fixar as modificacións concretas dos currículos básicos de primaria e FP. Aprobáronse en febreiro e foron recorridos pola Generalitat e a Xunta ante o Tribunal Supremo. Ambos os dous Gobernos solicitaron, en concreto, a "suspensión" preventiva das disposicións que fixaban que os cambios deben empezar a aplicarse a partir do curso 2014-2015. Pero, sen entrar no fondo do asunto, o Supremo rexeita as pretensións destas dúas comunidades ao argumentar que esas disposicións son unha transcrición "literalmente idéntica" ao que está fixado na LOMCE. "O que resultaría se se accedese á súa petición é a inaplicación en vía preventiva dunha norma con rango de lei. E isto, como é perfectamente sabido, queda fóra da potestade desta sala, apunta o Supremo nun dos autos sobre a súa falta de competencia.
Andalucía sostivo ante este tribunal que, no caso de primaria, "a escasa marxe de tempo" fai "manifestamente inviable unha planificación" que "respecte o máis elemental estándar de calidade". A Avogacía do Estado respondeu que a LOMCE "contiña por si soa todos os elementos necesarios para programar axeitadamente a oferta educativa". Ademais, "durante a tramitación do anteproxecto de lei orgánica como do proxecto de real decreto o ministerio mantivo constante contacto coas comunidades", espetou o letrado do Estado.
No caso da Formación Profesional Básica, a Xunta de Andalucía argumentou que "uns 10.000 alumnos" quedarán sen os cursos de cualificación profesional, e que "uns 500 docentes" deben ser "recolocados ou, no seu caso, despedidos". Ademais, "as editoriais xa tiñan preparados libros de texto" e poden sufrir "perdas económicas". A Xunta tamén incidía en que o deseño ideado polo ministerio supón que "as dúas primeiras promocións da nova Formación Profesional Básica non poidan obter a titulación de ESO ata o curso 2017-2018", un ano despois de rematar.
Pero o Supremo deu a razón ao ministerio e condenou a Xunta e a Generalitat a pagar as costas xudiciais.

Unha aplicación incerta da reforma

Malia o respaldo xudicial logrado polo ministerio, a implantación da LOMCE en setembro é unha incógnita nunha parte significativa do país. Esta nova lei dá máis autonomía ás comunidades para fixar horarios e establecer algunhas materias. Por iso, para poder aplicar a reforma non é suficiente cos dous reais decretos que o ministerio aprobou a finais de febreiro. Cada comunidade debe aprobar agora un desenvolvemento propio dos currículos. As comunidades do PP sosteñen que lles dará tempo a telo todo listo para o inicio de curso, o que motivou algunhas queixas pola falta de diálogo na tramitación.
Andalucía, Cataluña e País Vasco -onde están escolarizados o 40,7% dos alumnos de primaria de todo o país- afirmaron en xuño que non lles ía dar tempo a ter listo o desenvolvemento do currículo de primaria para setembro, co que non se empezará a aplicar a LOMCE. Andalucía, por exemplo, está a recoller agora mesmo as achegas de distintos colectivos, que poden enviar as súas suxestións ata o 14 de setembro -o curso empeza o día 10-. A Xunta calcula que terá aprobado o currículo de primaria en xaneiro, co que os cambios da LOMCE non se aplicarán ata o curso 2015-2016. A isto únense as queixas dos editores, que denunciaron que varias comunidades rexeitaron renovar os manuais nos que se deberían introducir os cambios motivados pola nova lei.