As eternas favoritas

Os graos máis demandados polos estudantes seguen sendo os relacionados coas Ciencias da Saúde.

Hai varios meses que remataron as penúltimas probas da historia da Selectividade en España. En 2017 desaparecerán. Non haberá máis. No seu lugar poñerase un exame tipo test que terá como máximo 350 preguntas. Non obstante, a eterna pregunta cargada de dúbidas e estrés, e acompañada dos numerosos consellos dos máis achegados, seguirá aí: E agora que carreira estudo? A resposta, salvo para os máis vocacionais, seguirá resoando goberne quen goberne e haxa probas de acceso ou non. E mesmo, para algúns, a dúbida seguirá existindo ata que rematasen o grao e xa posúan, por fin, o prezado título.
Os datos revelan que hai alumnos que si o teñen moi claro. O curso pasado as carreiras máis demandas no noso país foron Medicina, Veterinaria e Enfermaría, as mesmas que, salvo algunha variación, coparon o podio os últimos anos. Xeralmente os graos de Ciencias da Saúde son os que máis solicitudes teñen e, polo tanto, requiren dunha nota de expediente e Selectividade moito máis alta.
"No noso caso, case sempre Medicina está entre as máis demandadas", subliña Gaspar Roselló, vicereitor de Planificación e Avaliación Institucional da Universidade de Barcelona (UB). "Persoalmente creo que os graos relacionados coa saúde sempre se colocarán aí porque a Universidade de Barcelona está situada entre as mellores de España e iso inflúe na demanda". O setembro pasado a UB ofertou 259 prazas para os estudantes de Medicina e houbo unha demanda de máis de 1.500 prazas. En segundo lugar, con 959 peticións para 480 prazas, está Psicoloxía e o terceiro posto desta universidade foi para Dereito, con 600 solicitudes para 430 pupitres. "A moda non inflúe moito. Aínda que si é certo que nos últimos anos notamos un incremento notable no grao de Criminoloxía e na dobre titulación de Farmacia e Nutrición", apunta Roselló.

As burbullas da educación

O boom das carreiras de Arquitectura e Medicina segue imparable. En España hai 49 centros públicos universitarios e 19 ofrecen o grao de Arquitectura (39%), fronte a 14 dos 20 privados (70%). Hai 45 anos só ofrecíase en seis en total. A burbulla da construción, que empezou en 2000, fixo que se multiplicase a demanda e que todas as facultades quixesen impartir estes estudos nas súas aulas. Pero a crise estalou en 2007. E agora, en Madrid por exemplo, Arquitectura impártese en nove escolas, mentres que en Chicago, con case o dobre de poboación, só en dous.
O Sindicato de Arquitectos de España calcula que coa picada do ladrillo, o 71% dos licenciados está no paro, subempregado ou traballa de forma precaria. Non obstante, gradúanse 2.000 ao ano e hai 60.000 colexiados.
A situación da Medicina é practicamente igual. Hai nove anos había 28 facultades, agora 41. En España hai máis escolas por millón de habitantes que en Reino Unido, Francia e Italia. O presidente da Organización Médica Colexial, Juan José Rodríguez Sendín, dixo en 2014 que hai 3.000 médicos no paro e "por se fose pouco" se foron outros 3.000 ao estranxeiro.
O problema para estes últimos é que un graduado en Medicina non pode traballar en España, nin en Europa. Necesita unha especialización e, polo tanto, unha praza como médico interno residente (MIR). "Hai que aproveitar os recursos económicos ao máximo e este país non se pode permitir perder profesionais que custou formar entre 200.000 e 250.000 euros", subliñaba Francisco Miralles, da confederación do sindicato médico o ano pasado.

En España hai 1,78 universidades por cada millón de habitantes. O o que é o mesmo, o Sistema Universitario Español (SUE) o teñen conformado, no curso 2014-2015, un total de 83 universidades, das que 50 son de titularidade pública e 33 privada. Estas últimas, segundo o Ministerio de Educación, están a proliferar, con case unha nova cada ano.
Pois ben, a unha de cada tres universidades accédese cunha nota de admisión de 5 puntos e practicamente ao 60% delas con menos dun 6,5, segundo recolle o último informe Datos e cifras do sistema universitario español. Curso 2014-2015, de Educación. Por ramas, a unha de cada dous titulacións de Artes e Humanidades éntrase cun cinco, e no 80,3% delas, con menos dun 6,5. Nas relacionadas con Ciencias da Saúde acontece o contrario. Cun cinco só accédese ao 7,8% das titulacións e, con menos dun 6,5, ao 15,3%, segundo o informe. Debe advertirse que a nota de corte é a nota mínima coa que un estudante pode acceder a un grao e a nota de admisión é a nota con éntraa cada alumno.
O caso da Complutense de Madrid, a universidade presencial con máis alumnos de España, é similar ao de Barcelona. O pasado ano a carreira que máis demanda tivo foi Medicina, seguida de Veterinaria, Psicoloxía e Periodismo. Ademais, obtivo por segundo ano consecutivo o grao coa nota de corte máis alta dos campos públicos, cun 13,325 sobre 14, na dobre titulación de Matemáticas e Física. E noutro dos grandes centros da Comunidade de Madrid, a Universidade Autónoma (UAM), o grao con máis solicitudes tamén foi Medicina, seguido por Enxeñaría Aeroespacial, Psicoloxía e Enfermaría. "Os últimos anos son bastante parellos e persoalmente creo que a moda non inflúe moito", apunta Julio Contreras, o novo vicereitor de Estudantes da Universidade Complutense de Madrid (UCM). "Este ano sae por primeira vez un grao de desenvolvemento de videoxogos na Universidade de Alcalá que igual é a sorpresa e ten moita demanda".
Na análise por ramas do Ministerio de Educación obsérvase un descenso dos estudantes de Enxeñaría e Arquitectura do 6% respecto ao curso anterior, o que supón en termos acumulados un 24,6% menos nos últimos dez anos. É dicir, perderon un de cada catro estudantes. Tamén baixan, aínda que en menor medida, os matriculados no resto de titulacións, con excepción das relacionadas coas Ciencias da Saúde, que se duplicaron na última década. En Artes e Humanidades, a taxa de variación anual é do -2,5%. En Ciencias Sociais e Xurídicas, do -2,1% e en Ciencias, do -2,2%. Esta redución, segundo Educación, é "especialmente significativa" porque, ao igual que nos estudos de Enxeñaría, significa unha perda de alumnos do 25% dende 2005. En 2013-2014 matriculáronse en España 1.412.673 estudantes de primeiro ano, o que supón un 1,5% menos que no curso anterior.
Por outro lado, as carreiras que menos acollida teñen seguen sendo aquelas que pertencen á rama da Filoloxía. A hebrea, a románica, a eslava e a portuguesa son as de menor aceptación. O argumento que dan os expertos tamén repítese: son carreiras vocacionais. "As titulacións relacionadas cos Humanidades case sempre están entre as menos demandadas. Os únicos estudos que se manteñen estables e están relacionados coa Filoloxía son os Estudos Literarios, os ingleses e a Lingua e Literatura moderna", apunta o profesor Roselló, da Universidade de Barcelona. "No noso caso, a menor demanda, e cun descenso moi pronunciado nos últimos anos, é para Xeografía".

O debate

Ante esta realidade os centros públicos reciben un debate que sempre xorde por estas datas: Hai que estudar carreiras en función da demanda laboral? O exministro de Educación, José Ignacio Wert, xa o dixo en 2013: Deberíase inculcar aos alumnos universitarios que non pensen só en estudar o que lles apetece ou en seguir as tradicións familiares, senón que pensen en termos de necesidades e do seu posible empleabilidad". Indo un paso máis alá, o profesor Carlos Arroyo, e autor de varios libros de autoaxuda ao estudante, explicaba nun blog deste xornal que o mundo profesional de agora tende ao historial académico dos aspirantes pero, simultáneamente, ten en conta cada vez máis o perfil persoal, o estilo e as competencias de cada un. "Para un banco quizais sexa máis interesante un enxeñeiro con tres idiomas que un licenciado en económicas cun nivel medio de inglés", afirma.
Que din os datos? As titulacións que contan con máis saídas profesionais actualmente son Administración e Dirección de Empresas (ADÍA), Enxeñaría Industrial, Informática e as da rama da Sanidade. Ao outro lado da balanza sitúanse os enxeñeiros navais, os arquitectos, os químicos, os filólogos e os enxeñeiros electromecánicos, segundo un informe da firma de recursos humanos Adecco. "Un consello que damos sempre e que, ademais, piden os nosos clientes é que para saír ao mercado laboral é indispensable dominar inglés ou francés", subliña Rubén Fernández, apoderado de Spring Professional de Adecco.
Se xa se dispón do coñecemento do idioma, por comunidades autónomas, Madrid é a que máis oferta de emprego dirixe aos recén titulados, co 31,24% do total, seguida a gran distancia por Cataluña (13,61%), País Vasco (11,26%) e Andalucía (10,42%), segundo Adecco. No outro extremo estarían La Rioja, Cantabria e Navarra. "Se volvese estudar agora, recomendaría que se botase un ollo cara a onde se está a dirixir o mercado laboral", di Fernández.
Por carreiras, a diplomatura en Turismo e a Enxeñaría Técnica Forestal son as que menos opcións laborais presentan, segundo os datos oficiais. En ambas as dúas un de cada dous titulados rematou empregado en algo para o que non necesitaban ningún tipo de cualificación nin unha formación superior ao graduado escolar.
O problema de orientar os estudos cara ao mercado laboral é que existe unha correlación coa taxa de abandono, segundo apunta Julio Contreras, vicereitor de estudantes da Universidade a Complutense. "Hoxe estanse demandando uns empregos que dentro duns anos igual cambiaron", subliña. De feito, nos anos 2000 a carreira de Arquitectura tiña unha demanda laboral moi alta, auspiciada polo boom inmobiliario e agora, non obstante, este colectivo é o cuarto con maior taxa de desemprego, segundo o Sindicato de Arquitectos. "Na Universidade valoramos a sociedade do coñecemento. Os anos de estudo non só serven para prepararse para a vida laboral, senón para formar cidadáns con madureza", conclúe Contraeras.