Estudar en Europa a prezos españois

A alza das taxas e a escaseza de bolsas iguala ou mesmo reduce o custo de estudar fóra.

Beatriz Elejabeitia, de 17 anos, ten estes días a cabeza en dúas cousas: os exames finais de Bacharelato e a inminente Selectividade, e a preparación da que espera será a súa nova vida en Alemaña a partir do outono. Está case decidida a estudar Economía en Colonia. Fágoo principalmente polo idioma. Quero telo perfecto. E tamén me apetece saír e formarme fóra de España", relata. A familia, que vive en Las Palmas de Gran Canaria, fixo un cálculo aproximado dos gastos de enviar a súa filla a estudar unha carreira en Alemaña: entre 600 e 700 euros mensuais. É menos do que pagan agora polo seu colexio, un centro privado alemán, e menos do que lles custaría enviala á Península. "Amigos meus pagan 1.200 euros [anuais] só polas taxas de Economía aquí, e nin sequera é unha universidade reputada", sinala.

Medicina en Bélxica

Adrián de Minteguiaga, de 19 anos, estuda Medicina na Universidade Católica de Lovaina (Bélxica), en Bruxelas, a máis antiga do país e a máis recoñecida. Queríame ir de España, asegura como primeira razón para trasladarse. "Pero ademais non me daba a nota e negábame a ir a unha universidade privada e pagar miles de euros", engade. En Bruxelas cústalle 890 euros a ma­trícula anual, que inclúe as taxas, a práctica de deporte e unha tarxeta cultural con descontos para cine e museos. As taxas para os estudantes de países da UE son iguais que para os belgas; se proceden de fóra de Unión, son superiores. Adrián vive nunha residencia no campus da universidade, nun edificio novo, pero non comparte. Por 520 euros ao mes, con electricidade e auga, ten un para el só un estudo con cociña e baño. Calcula que a comida lle pode supoñer outros 150 ou 200 euros ao mes.

A recente suba das taxas universitarias en España, a caída das bolsas, a falta de oportunidades laborais dos mozos licenciados e as maiores facilidades para a mobilidade dentro de Europa contribuíron a que cada vez máis familias se formulen que os seus fillos estuden fóra. Non xa un curso cunha bolsa Erasmus, senón unha carreira completa. En moitos países xa sae máis barato que mudarse de cidade dentro de España. Charo, nai dunha estudante que emigrou fai dous cursos a Bélxica para estudar Medicina, non o cría cando comparou prezos: supoñía a metade que quedar en Madrid vivindo nun colexio maior.

Entre as máis caras

A universidade española está agora entre as máis caras de Europa, cunhas taxas para estudar un grao que oscilan entre os 700 e os 2.000 euros por curso en primeira matrícula. Un informe recente da Comisión Europea situouna como a novena cos prezos máis altos da Unión e sinalou que España ten 12 países por diante en cobertura de bolsas. Agora ben, hai grandes diferenzas entre estudar nun país ou noutro. En 11 deles, as taxas son gratuítas, segundo o informe El custo de estudar en Europa. Prezos, bolsas, préstamos e outras axudas ao estudo nas universidades europeas (2013-14), elaborado polo Observatorio do Sistema Universitario. Trátase de Austria, Dinamarca, Estonia, Finlandia, Grecia, Malta, Noruega, Reino Unido (Escocia), Suecia, Turquía e Chipre.

Noutros 12 países (estudáronse 38 rexións de 33 Estados), o prezo máximo dun curso de grao oscila entre os 7 euros da República Checa, os 41 euros de Polonia ou os 183 de Francia ata os 1.066 de Portugal. No grupo dos máis caros destacan o Reino Unido (Inglaterra e Gales), Eslovenia, Irlanda e Hungría. As variacións entre países, que se estenden á política de bolsas, tamén se dan dentro de España, onde estudar a mesma carreira custa o dobre dependendo da comunidade autónoma. O custo medio dun crédito en Cataluña (33,5 euros) triplica o de Galicia (11,9 euros), segundo os últimos datos do Ministerio de Educación.

A volta á casa co título

Coa maior saída de alumnos españois a estudar un grao ou un máster ao estranxeiro aumentaron tamén as consultas sobre como homologar os estudos á volta, ou validar unha parte se regresan a España a continualos, aseguran fontes do Ministerio de Educación, Cultura e Deporte. En cuestión de equivalencias e recoñecemento de títulos, hai case tanta casuística como países e estudos. A diferenza do que puidese parecer, o Espazo Europeo de Educación Superior (Plan Bolonia), creado para favorecer a converxencia europea, non significa que os títulos europeos se homologuen automaticamente entre países. Sempre hai que cumprir uns requisitos e presentar as certificacións académicas correspondentes (adoitan ser a duración oficial, en anos académicos, o plan de estudos seguido, as materias cursadas e a carga horaria de cada unha delas). En España, por exemplo, e a diferenza doutros países, pídese tradución xurada.

O lugar máis adecuado para saber o que se necesita é o NARIC, unha rede de centros de información europea que en España ten sede dentro do ministerio. Ofrece información sobre todos os procesos de homologación e recoñecemento profesional (tanto dentro do país coma noutros estados se a intención é dar validez no estranxeiro a un título obtido en España). Homologar títulos estranxeiros a graos ou másteres nacionais ten dende o ano pasado unhas taxas de 160 euros. É o dobre do que se pide para os títulos de licenciado, enxeñeiro superior ou arquitecto (80 euros). España tamén ten convenios sobre recoñecementos para efectos académicos con varios países: Alemaña, Italia, Francia e China.

Se o título universitario oficial habilita para o exercicio dunha profesión (médico, farmacéutico, arquitecto, avogado...), os requisitos son algo diferentes e téñense que consultar nas ordes ministeriais correspondentes se a intención é exercer en España.

Antes de escoller o centro académico e os estudos que se van cursar, os expertos recomendan consultar os listados de titulacións oficiais que publica cada país. Só pódense homologar os oficiais. En España é o RUCT (Rexistro de Universidades, Centros e Títulos) o que proporciona a información relevante. Hai equivalentes noutros países europeos. Alí están inscritos os novos títulos de grao, máster e doutorado oficial. Se uns estudos non figuran, é que non son oficiais.

Francia é, segundo explica Floriane Civadier, responsable do servizo de asesoramento Campus France en Madrid, o segundo lugar de destino dos estudantes nacionais, despois do Reino Unido, con case 6.500 inscritos no curso 2013-2014. As súas cifras mostran o espectacular incremento dos alumnos españois nas aulas francesas. Só entre 2008 e 2013 a suba foi do 42%. Outra forma de medir o interese das familias é contar as consultas que fan a Campus France, situado na Embaixada. A primeira oficina abriu en Madrid en 2008 e unhas 140 familias acudiron para entrevistas persoais. "O ano pasado acollín a 1.012", sinala Civadier. A elevada demanda obrigounos a abrir oficinas en Barcelona e outras cidades españolas, dentro dos Institutos franceses ou nas Alianzas francesas. "E en setembro abrimos en Santiago de Compostela, Vigo, Oviedo e Valladolid", engade.

"O interese básico dos estudantes españois por ir a Francia é o idioma", asegura Civadier. É o quinto máis falado do mundo e o único, xunto co inglés, que se fala nos cinco continentes, engade. "Tamén os atrae o valor engadido dunha experiencia internacional na busca de emprego". A calidade é outro dos puntos fortes que destacan os que se interesan polo país veciño. Civadier destaca que sete das súas universidades están no ranking do Times Higher Education e 21 no de Shanghái. "E non hai que esquecerse o aspecto económico. O custo dos estudos en Francia é moi alcanzable", engade. Un grao custa 184 euros ao ano. Un máster, 256 euros. Estudar nunha das prestixiosas "grandes escolas" públicas, 610 euros ao ano.

Sen taxas

En Alemaña non se pagan taxas propiamente ditas. O único que se lles pide aos estudantes universitarios é que aboen o que se coñece como "contribución semestral", que rolda os 250 euros segundo a universidade e os servizos que inclúe. É dicir, o curso sae por uns 500 euros, segundo o Servizo Alemán de Intercambio Académico (DAAD). Marc Reznicek, director do DAAD de Madrid, explica por que moitas familias se interesan polas universidades alemás: "En primeiro lugar, a calidade. Teñen boa fama pola orientación á investigación e á aplicación. Tamén polo grao de empleabilidad despois dos estudos. A economía forte e o investimento en ciencia e innovación son importantes, sobre todo cando non crean novas prazas nas universidades españolas". Reznicek asegura que atenden moitas consultas sobre estudos en Alemaña, aínda que o pico máximo o rexistraron en 2012. O número de estudantes españois nas súas universidades aumentou un 60,3% entre 2008 e 2013, segundo datos da oficina estatística federal.

Outra cousa é o custo de vida. O DAAD calcula que un estudante necesita, de media, 670 euros ao mes para pagar o aloxamento, a comida e outros gastos. Reznicek engade que o prezo medio dunha residencia está en 240 euros ao mes, pero con bastante variedade rexional. "Moitos estudantes pagan un cuarto nun piso compartido, que de media custa 298 euros ao mes", engade. En Francia, o CROUS ofrece residencias universitarias por 120 euros ao mes en cuarto individual e 350 euros mensuais nun estudo, explica Civadier. E o Goberno francés ten bolsas de aloxamento (tanto para residencia coma para piso compartido) que varían entre os 50 euros dun cuarto en residencia ata os 250 euros dun piso en París que custe 600.

"Cada ano recibimos máis preguntas", aseguran na Embaixada de Suecia. "As familias interésanse sobre todo pola posibilidade de aprender dúas linguas á vez, inglés e sueco". Igual que noutros países nórdicos, como Dinamarca, as taxas universitarias son gratuítas para os alumnos europeos. Alí o maior problema pode ser o aloxamento, tanto en residencia coma en piso compartido. E non hai axudas: "Estímase que un estudante necesita uns 800 ou 900 euros mensuais para manterse en Suecia", avisa Rosa López dende a Embaixada.