mércores, 11 de maio de 2016

Louvor do meniño leitor

Fico pasmado, admirado de envexa, de ver ao meniño debruzado nos recantos do libro como un paxaro. Acubillado nun algures retirado e oculto aos ollos, no lugar natural do silencio e da demora, onde se entra por unha porta mas nunca se sai polo mesmo lugar.
Louvo a súa falta de exceso e afetación. Brincando coas palabras. Bebéndoas. Como se respira, sen porqué ou para que. Por iso fico con ciumes de como fai tanto con tan pouco, sen complexos, maravillado do seu xeito de ler, tan alonxado do meu sendo o mesmo,  entre a inxenuidade contemplativa e a labazada dunha sociedade indeferente á arte de ler. Será por iso que vivimos nunha sociedade que gasta palabras, que deixa coa palabra na boca, que as corta en lugar de as dar. Que non persevera nen mantén nen mide palabras porque as consume até o esgotamento. A sociedade do traballo, a eficiencia e a productividade non ten a ver coa sementeira de reunión e sentido que a leitura concita cos non-presentes, lonxe do tempo de lecer como tempo sobrante. Sobexo de tempo que para o heideggeriano Byng-Chul Han pronto a será preenchido de acontecimentos e vivencias superficiais e fuxidias que remeten á parestesia e á vivencia efímera das experiencias.  Do que se deriva a frecuente autoexculpación de quen non lé: non ter tempo,  un dos atributos de vivirmos arrebolados á facticidade do que hai e á súa repetición, dando  chimpos entre feito e feito, procurando o acontecimento que non chega, na des-temporalización narrativa do hipertexto porque xa non somos quen de chegar ao final, mas só ao isolamento ao que nos avoca o uso aveso da tecnoloxía como destino, cando de seu non é garante de nada.
Porque hai unha idade na que os o meniños deixan de ler como deixan de debuxar ou de procurar horcruxes e tantas outras cousas máxicas, por non teren aconchego ou talvez por vergoña, se callar por teren descuberto como Harry Potter que a luzada  que nos maravilla, todo aquilo que as palabras nos permiten dicir para nos conmover e iluminar,  tamén serve para fixar a gaviña do enredo e da trapaza sofista. Algo que os afasta  e os leva a abandonar as dúas paredes máxicas, optando por vieiros embotados que non precisan o esforzo da lentitude mas a levedade das grandes simplificacións. Nesa xeira, a familia e a escola non sempre teñen azos e atazos que lles oferecer á miudaxe leitora ou aqueloutra que se exprime mellor  coa linguaxe da música, do corpo ou da plástica.
Ao meniño leitor  que algunha vez fomos dígolle que non deixe de ser a crianza que ainda se asoma emocionada a fiestra do libro, brincando como poeta a tecer o que é  e o que quere ser. Vestíndose de palabras. Ao cabo, sorte para eles e para nós, os mellores leitores son os que se fan grandes de corpo abalando a ánima da crianza.
Se realmente queremos desenvolver a intelixencia dos afectos non hai nada mellor do que a boa literatura. Quer dicer, os bos leitores de Rowling, por exemplo, son máis capaces de comprender aos outros, empatizar con eles e de fitar o mundo dende diferentes perspectivas. Porque aprenderan a atender,  tamén entenden, sinten e ollan con eles.  Pois devir un bo leitor precisa  da arte de axir lento e demorado.
A boa literatura temporaliza. Abre o tempo, escampa. Fornece ritmo ordenador permitindo recuperar o intermediario e a escolla como ferramentas para entender o mundo, identificando  o persistente arroio  subterráneo da bondade humana. Apréndenos a articular o tempo en cortes, conclusións e  transicións constitutivas de sentido. A sensación de non ter vagar para a leitura,  correlativa de non  ter tempo para nada e para todo, vén dada pola igualacion dos momentos que se suceden indiferentes un após outro escorregando  como agua entre os dedos.
A arte de ler é a arte de vivir devagariño. Logo virán Kafka, Woolf e Blanco Amor, mas non entregarán os seus segredos de balde e sen esforzo. Porqué recorrer ás literaturas? Porque debruzarse na solaina do texto precisa do chamado do heroi: asomarse ao descoñecido. Ao xogo do mundo de Horacio Oliveira. Con certeza presente, ler pide coraxe e hábito de concentración leitora no medio da dispersión frenética e do ruido. A crianza que debruza nos recantos do libro traza un primeiro esbozo do territorio de seu, bosquexa o alzado da moradía,  deseña os trazos esenciais dun mapa próprio. Xoga á mariola.
A concentración leitora é o da construción de si mesmo. Perserverar na leitura en cada tempo  situa, reactiva e trasplanta as vidas imaxinarias que Borges, Perec ou Pessoa cultivaran, na seara do leitor.  A leitura oferece un sustento, no seu duplo e belo sentido, fronte a enxurrada temporal: o alicércio de duas paredes temporais fronte á bategada que como o cántaro vazado das Danaides non ten feitura acaida nen cadencia  e unidade de sentido fronte  a enxurreira e rebulicio dunha carreira sen norte. O dique das paredes do libro fai do tempo un acontecemento no que o coñecemento se torne comprensión. A propósito desta tese, a narración non é o sumatorio de acontecimentos ou de anacos de actualidade sen sentido nen conclusión. Ler é un obrar de largo fólego, un hábito que precisa moito tempo. Palabra con palabra nun deseño orientado a si mesmo e non ás necesidades. Porque a leitura debulla a liberdade na tensión narrativa da que abrolla o sentido, avanzando até  que  a humanidade aconteza.
Nietzsche, o mestre de leitura lenta, puña como modelo a imitar as vacas, porque o bo leitor sabe remoer, salienta os detalles, mastiga os dilemas da escrita. O bo leitor non ten presa, non lé do aveso e en diagonal, senón que avanza e recua a medida que o siso lle dita unha cadencia de leitura, que quizais é específica para cada  texto  e persoa, e nunca indiferente. Até mesmo, unha  por cada unha, cada unha a súa. No seu tempo.
Na sociedade de presa e do ruido tanto ten o que se lé e como se lé, preocupados  apenas pola cantidade de libros que len, mas ignoramos a maneira de ler.  Nas escolas e nas casas falta vagar, unha didáctica da leitura lenta e do ler calmo que non é a do descanso nen o tempo sobrante de lecer, entanto se diagnostican inxentes cantidades de trastornos por déficit de atención e hiperactividade. Un insólito andazo de desatención profunda que nos leva a preguntarnos se hai un déficit na didáctica da atención que os gurús das emocións, as escolas e as familias ignoran, pretendendo educar relegando o que mellor a educa: a leitura, o lugar do paxaro.

Ningún comentario:

Publicar un comentario