Non é que ler sexa útil. É que é probable que non encontrásemos aínda unha forma mellor de relación co mundo.
Son as dúas preguntas que máis se repiten antes de Sant Jordi cando
intentas convencer alumnos, pais e, por que non o dicir, a profesores,
de que lean un libro: "Bo pero, para que o vou ler? Para que serve? ". O
máis doado e o máis habitual é levarse as mans á cabeza e exclamar que
onde imos ir parar, que que barbaridade, que todo se remata e que antes
si que si. Sucede que en moitos casos non se sabe dar unha resposta
axeitada e a mellor saída é facerse o estupendo ofendido por tanta
incultura. A ESO, a tele e Internet e a culpa é negra e ninguén a quere.
Pero iso non responde a pregunta, para que serve ler este libro?, que a min me parece pertinente porque ma formulei con frecuencia e a resposta, moitas veces, foi que para nada. Está claro que a pregunta vai máis alá dos libros. Dicir os libros é tan xenérico que apenas quere dicir nada.
Pero a pregunta si que quere dicir algo. E a súa resposta tamén.
Durante anos, como todos vostedes, fun alumno en moitas materias cuxa utilidade xamais se me explicou. As matemáticas encantábanme pero, era necesario resolver aquelas decenas de páxinas de exercicios de integrais e derivadas sen que ninguén nos dixese para que servían exactamente? Era como unha lectura obrigatoria sen razón ningunha e iso cando a lectura obrigatoria existía. Durante algúns anos, en vez de ler as páxinas de Quevedo, Lope de Vega, Clarín, Machado e tantos outros, tívenme que aprender de memoria as súas datas de nacemento e os títulos das súas obras principais. E as capitais dos países e os ríos máis longos, e aquilo era un desastre e podo dicir que me fixen a mesma pregunta. Cónstame que non era o único e cónstame que se mantén.
Non se pode convencer a ninguén de nada sen probas de carga e sento dicir que a lectura as ten pouco espectaculares para quen non as quere ver ou para quen non as sabe explicar. Imaxinen un programa de cociña ou de poxa de mobles: o simple entretemento ten moito máis valor que todo o que poidamos dicir a favor de Eduardo Galeano ou Günter Grass se non sabemos transmitir por que son tan importantes.
É certo, a lectura ten os seus inconvenientes á hora de presentarse como algo útil, abonde recordar que aquelas seis famosas propostas para o próximo milenio que formulou Calvino poderían ser as mellores mostras da barbarie do mercado, levidade, exactitude e rapidez dos fluxos monetarios, visibilidade publicitaria, multiplicidade de poderes e a súa consistencia. O discurso maioritario reza que a memoria e a capacidade de reflexión non son elementos que se poidan poñer na balanza, que a lectura debe ser fragmentada, en grupo, e se pode ser, de menos de cento corenta espazos.
Todo iso non só é mentira senón que forma parte do segredo mellor gardado do poder, dos diversos poderes: a habilidade lectora, a capacidade interpretativa dos feitos, a práctica na análise de discursos e a destreza á hora de elaborar relatos estivo e vai continuar estando na base de calquera forma de progreso persoal e social. As novidades máis interesantes publícanas editoriais universitarias norteamericanas e teñen un prezo prohibitivo. Ás veces inxustificadamente caro, outras barato para o que ofrecen: avances, achegas, algo novo. Ademais, non se adoitan traducir.
Os que producen coñecemento saben que están tamén a producir poder e non o van ceder sen unha contrapartida. Pódolles asegurar que non desprezan nin os libros de Grass nin os de Galeano, que saben que deben estar abertos ás novidades editoriais, que teñen que ser permeables e que aceptan con gusto o deber de aprender. A todo iso se lle chama lectura. Se fose un conspiranoico crería que hai un verdadeiro complot para impedir que a xente lea, que se urdiu un plan para que renunciemos alegre e voluntariamente ao único que nos permite acceder non xa ao ascensor social, senón a poñer os cementos da casa común na que instalar o seu oco, as escaleiras e os pisos aos que conducen.
Saber explicar que é o que hai realmente en xogo cando falamos de ler debería ser o primeiro paso diso que se chama motivación e que antes se chamaba interese. Non é que ler sexa útil. É que é moi probable que non encontrásemos aínda un xeito mellor de relacionarnos con éxito co mundo. O último berro consiste en dicir que o acceso á cultura xa non garante o acceso ao ascensor social. Intenten subir nel sen lecturas. Nada bo pasou en Occidente que non estea nos libros. O malo tamén se escribiu, de aí a necesidade de ler, de querer ler, de querer aprender a ler.
Iso, claro está, ten unha contrapartida. Os libros deben ser útiles, polo menos tan útiles como os de Grass ou Galeano. E nós, útiles tamén para saber lelos e explicalos. Pola contra, o seguinte que nos preguntarán será para que servimos os que escribimos e publicamos. Preguntarano con razón e pode que tampouco saibamos responder.
Francesc Serés é escritor.
Pero iso non responde a pregunta, para que serve ler este libro?, que a min me parece pertinente porque ma formulei con frecuencia e a resposta, moitas veces, foi que para nada. Está claro que a pregunta vai máis alá dos libros. Dicir os libros é tan xenérico que apenas quere dicir nada.
Pero a pregunta si que quere dicir algo. E a súa resposta tamén.
Durante anos, como todos vostedes, fun alumno en moitas materias cuxa utilidade xamais se me explicou. As matemáticas encantábanme pero, era necesario resolver aquelas decenas de páxinas de exercicios de integrais e derivadas sen que ninguén nos dixese para que servían exactamente? Era como unha lectura obrigatoria sen razón ningunha e iso cando a lectura obrigatoria existía. Durante algúns anos, en vez de ler as páxinas de Quevedo, Lope de Vega, Clarín, Machado e tantos outros, tívenme que aprender de memoria as súas datas de nacemento e os títulos das súas obras principais. E as capitais dos países e os ríos máis longos, e aquilo era un desastre e podo dicir que me fixen a mesma pregunta. Cónstame que non era o único e cónstame que se mantén.
Non se pode convencer a ninguén de nada sen probas de carga e sento dicir que a lectura as ten pouco espectaculares para quen non as quere ver ou para quen non as sabe explicar. Imaxinen un programa de cociña ou de poxa de mobles: o simple entretemento ten moito máis valor que todo o que poidamos dicir a favor de Eduardo Galeano ou Günter Grass se non sabemos transmitir por que son tan importantes.
É certo, a lectura ten os seus inconvenientes á hora de presentarse como algo útil, abonde recordar que aquelas seis famosas propostas para o próximo milenio que formulou Calvino poderían ser as mellores mostras da barbarie do mercado, levidade, exactitude e rapidez dos fluxos monetarios, visibilidade publicitaria, multiplicidade de poderes e a súa consistencia. O discurso maioritario reza que a memoria e a capacidade de reflexión non son elementos que se poidan poñer na balanza, que a lectura debe ser fragmentada, en grupo, e se pode ser, de menos de cento corenta espazos.
Todo iso non só é mentira senón que forma parte do segredo mellor gardado do poder, dos diversos poderes: a habilidade lectora, a capacidade interpretativa dos feitos, a práctica na análise de discursos e a destreza á hora de elaborar relatos estivo e vai continuar estando na base de calquera forma de progreso persoal e social. As novidades máis interesantes publícanas editoriais universitarias norteamericanas e teñen un prezo prohibitivo. Ás veces inxustificadamente caro, outras barato para o que ofrecen: avances, achegas, algo novo. Ademais, non se adoitan traducir.
Os que producen coñecemento saben que están tamén a producir poder e non o van ceder sen unha contrapartida. Pódolles asegurar que non desprezan nin os libros de Grass nin os de Galeano, que saben que deben estar abertos ás novidades editoriais, que teñen que ser permeables e que aceptan con gusto o deber de aprender. A todo iso se lle chama lectura. Se fose un conspiranoico crería que hai un verdadeiro complot para impedir que a xente lea, que se urdiu un plan para que renunciemos alegre e voluntariamente ao único que nos permite acceder non xa ao ascensor social, senón a poñer os cementos da casa común na que instalar o seu oco, as escaleiras e os pisos aos que conducen.
Saber explicar que é o que hai realmente en xogo cando falamos de ler debería ser o primeiro paso diso que se chama motivación e que antes se chamaba interese. Non é que ler sexa útil. É que é moi probable que non encontrásemos aínda un xeito mellor de relacionarnos con éxito co mundo. O último berro consiste en dicir que o acceso á cultura xa non garante o acceso ao ascensor social. Intenten subir nel sen lecturas. Nada bo pasou en Occidente que non estea nos libros. O malo tamén se escribiu, de aí a necesidade de ler, de querer ler, de querer aprender a ler.
Iso, claro está, ten unha contrapartida. Os libros deben ser útiles, polo menos tan útiles como os de Grass ou Galeano. E nós, útiles tamén para saber lelos e explicalos. Pola contra, o seguinte que nos preguntarán será para que servimos os que escribimos e publicamos. Preguntarano con razón e pode que tampouco saibamos responder.
Francesc Serés é escritor.
Ningún comentario:
Publicar un comentario