Os expertos alertan dos riscos de non ensinar os máis novos a usar correctamente as redes sociais.
Que 23 dos 26 alumnos dunha aula de primeiro de primaria -seis, sete anos- deixasen constancia nunha redacción de que o seu xoguete preferido é unha tablet, non é froito dunha campaña publicitaria ou consecuencia do bombardeo de anuncios prenadal. O dato, achegado por un profesor dun colexio de Bizkaia, e recollido nun estudo da Axencia Vasca de Protección de Datos e investigacións da Facultade de Psicoloxía da UPV sobre a privacidade e o uso que os nenos de entre 11 e 13 anos fan das redes sociais, WhatsApp, ou calquera outra vía de comunicación que permita Internet, deixa constancia da irrupción destas tecnoloxías como unha das principais ferramentas de ocio e socialización dos nenos. Enviar unha mensaxe por WhatsApp, subir e comentar unha foto en Tuenti ou Facebook hai tempo que substituíron o simple feito de falar por teléfono ou de mesmo quedar fisicamente. O estudo da Axencia, publicado a finais de xaneiro, ao igual que os expertos, se ben destaca as bondades e potencialidade destes instrumentos para a socialización dos nenos ou a súa aprendizaxe, alerta, tamén, dos seus perigos.
Das graves consecuencias que ten o mal uso, principalmente, das redes sociais na privacidade de adolescentes e mozos, e que pode derivar en episodios de acoso ou adiccións, afirman as investigadoras Carmen Maganto e Montserrat Peris. Porque se Tuenti ou Line poden axudar aos adolescentes a "sociabilizarse mellor, a sentirse máis seguro, máis próximos, a romper barreiras ou mesmo a combater a soidade", explica Peris, subvencionada polo Goberno vasco para a realización da súa tese na facultade de Psicoloxía da UPV, tamén poden xerar adicción e está á súa vez desencadear en "trastornos do sono, ansiedade, depresión, mal humor, inquietude... ". Mozos que se se esquecen o móbil na casa ou non teñen acceso a aplicacións como WhatsApp se senten desituados porque necesitan saber se os seus amigos leron as súas mensaxes, se están en liña ou directamente espértanse a unha hora determinada simplemente por estar pendente", engade a psicóloga. Peris, en plena redacción da súa tese -As redes sociais en adolescentes e mozos do País Vasco, imaxe corporal erotizada e variables psicolóxicas asociadas, dirixida pola profesora da UPV Carmen Maganto Mateo, especialista en Psicoloxía Clínica-, enumera os riscos asociados ao uso destas tecnoloxías ligados á privacidade, imaxe, intimidade ou sexualidade dos mozos.
Unha pléiade de novos vocábulos, algúns directamente exportados do inglés, que esconden prácticas como o sexting -compartir imaxes de contido erótico ou pornográfico-, a sextorsión -o risco de sufrir chantaxe polo uso por parte dun terceiro desas imaxes-, a posibilidade de ser directamente acosado ou de padecer grooming -cando un adulto, facéndose pasar por un menor consegue iniciar unha relación cunha rapaza para logo acosala e chantaxeala ou mesmo o obrigar a manter relacións sexuais-. A investigación realizada por Peris, sustentada en cuestionarios contestados por máis de 3.000 adolescentes e mozos de todo Euskadi, de entre 12 e 25 anos, bota, entre outras cifras, que o 84% dos participantes no estudo compartiu nunha rede social fotos "atractivas, sexis, provocativas, suxestivas... ". O 8,7% colgou algunha imaxe que Peris considera de contido pornográfico ou semipornográfico, é dicir, "en roupa interior ou co torso nu", afirman as investigadoras. Que empurra un adolescente a compartir esta información? "Para ligar, gustar aos demais, seducir, a presión dos amigos... ", contestaron a Peris os mozos e adolescentes que participaron na investigación, os mesmos que afirman nun 17% ter sido acosados nalgún momento e sobre os que un 9,8% sufriron risco de padecer grooming.
A pesar dos datos, Maganto e Peris remarcan a "parte beneficiosa e positiva" destas tecnoloxías, unhas ferramentas que os pais e profesores deben ensinar como utilizar de forma correcta aos nenos e explicarlles os riscos que entrañan porque a prohibición, apuntan os expertos, non vale. Negar o acceso a estas ferramentas pode derivar, segundo os especialistas, na marxinación do neno, en provocar que quede fóra do seu círculo de amizades, xa que constitúen unha importante e potente vía de socialización. Peris defende que a educación en redes sociais debe tomar como exemplo a da sexualidade, en función da idade dos nenos dodificar os coñecementos sobre estas. E ante todo, estas tecnoloxías deben deixar de ser "un tema tabú. Se eu pago a factura, teño que revisar os teus contactos, os teus perfís e saber con quen falas ", resume a psicóloga, encarnando o papel dos pais. Garbiñe Arrizabalaga, responsable de Formación de Baikara, a entidade que reúne ás asociacións de nais e pais de centros públicos de Gipuzkoa, destaca a importancia de "restar medos e temores". Os proxenitores son os primeiros que deben saber como funcionan as redes sociais e acompañar aos seus fillos na súa utilización.
"Deben ser eles os que inicien os seus fillos no uso, independentemente de que logo teñan que negociar con eles horarios, ou canto tempo poden pasar utilizándoas, defende Arrizabalaga, que entre outras cousas, ensina aos pais a configurar a privacidade das redes sociais e que riscos leva consigo, ou quen podería ter acceso, en caso de non o facer ben. Tamén a un uso correcto do contido (fotos, vídeos ou comentarios) que se sobe ou comparte en plataformas como Tuenti ou Facebook e saber detectar intrusos non desexados nos perfís. Moitos pais, ilustra Arrizabalaga, créanse perfís nas redes sociais utilizando unha imaxe na que saen os seus propios fillos sen saber que implicacións ten, por exemplo, na privacidade e seguridade deles. Dende Baikara tamén traballan cos propios rapaces. A Federación forma nenos de quinto e sexto de primaria e de primeiro e segundo diso. "As nocións que teñen sobre seguridade son difusas", resume Arrizabalaga, mentres que Peris sinala que "nin os adolescentes, nin mozos son conscientes dos riscos de mandar unha foto ou unha mensaxe" "por WhatsApp con certa información".
A través de xogos a Federación de Asociacións de Nais e Pais de Gipuzkoa intenta que os alumnos coñezan en primeiro lugar "a natureza das redes sociais. Que saiban que non son algo que está por aí casualidade. Teñen uns fins concretos e estes moitas veces escapan á nosa propia consciencia". Ademais, móstranlles a importancia da identidade dixital, de desenvolver en Internet tamén condutas respectuosas e as consecuencias de non ter privacidade. Moitos pensan, segundo Arrizabalaga, que "o que publican só o ven eles, ou como moitos os seus amigos, pero tamén lles recordamos que tamén poden velo outras moitas persoas". "Teñen que ter un achegamento crítico ás redes sociais", gabia a tamén psicopedagoga.
Ningún comentario:
Publicar un comentario