Regular os deberes: unha medida urxente

A 'folga de deberes', convocada por CEAPA para os fins de semana do mes de novembro, comeza esta semana

En maio deste ano, cando o curso estaba a piques de acabar, polo menos en dúas comunidades autónomas (Madrid e Aragón) expuxéronse proposicións non de lei co fin de limitar os deberes escolares. En Madrid, recibimos a noticia con alegría, pero a cousa non quedou aí, senón que este curso, están a xurdir máis propostas para regular os deberes en todo o territorio nacional. Para forzar a situación, a Confederación Española de Asociacións de Pais (CEAPA) convocou a Folga dos Deberes para os fins de semana do mes de novembro que comeza esta semana co obxectivo de reivindicar a recuperación do tempo libre dos alumnos e as súas familias e pedir a súa eliminación total. Ata agora, sen regulación na materia, estamos a vivir unha situación impredicible, sen control algún, na que en moitos casos, por sorte, impera o sentido común de docentes e familias que saben onde está o punto xusto e a medida, pero ao mesmo tempo hai outros que se exceden estresando e fartando aos nenos. Se se regulan os deberes é de esperar que polo menos os deberes abusivos acábense.

A que nos referimos cando falamos de deberes abusivos?

E con deberes abusivos, referímonos aos que supoñen que un alumno pase horas e horas sentado nunha cadeira despois da súa xornada lectiva, os que impiden gozar dunha ponte, dun fin de semana ou dunhas vacacións, os que acaban co gusto por aprender, coas ganas de ir á escola ao día seguinte.
A miña idea de regular os deberes, busca evitar os abusos, evitar esa situación de desamparo na que nos vemos moitos pais que, por non restar autoridade ao mestre, temos que levar aos nosos fillos ao límite das súas posibilidades, arrastrando aos irmáns pequenos e á familia ao completo.
A regulación dos deberes debería facerse co maior respecto aos nenos e aos docentes. Non tería sentido que nesta procura dunha mellora puxésemos as cousas peor. É dicir, non tería sentido que agora, mestres que nunca mandaron deberes, vísense obrigados a facelo, ou que os deberes que ata agora non tiñan sustento legal, convértanse xusto no contrario do que queremos que sexan.

E como queremos que sexan?

Queremos que sexan motivantes, que sexan xustos e proporcionados á idade dos alumnos, que os docentes se coordinen entre eles para ter un plan que seguir, que estean personalizados para cada neno, que teñan en conta a súa realidade persoal, a súa situación familiar, as súas necesidades educativas. Queremos que sexan estimulantes e creativos, que non sexan punitivos, que se fagan por vontade propia, por interese de aprender, e non por medo ao castigo, ao negativo, ás consecuencias.
Regular os deberes pasaría por deixar de expolos como a opción por defecto, como algo que ineludiblemente hai que facer todos os días ao saír de clase; significaría que deixasen de ser avaliables, algo que sen base legal, faise de feito, incluso suspendendo a aqueles que non os fan ou penalizando a estudantes por máis que sexan capaces de sacar sobresalientes nos exames. ¿Imaxínasche que un mes non fixeses horas extra e rebaixásenche a nómina? Sería un abuso, ¿a que si? Pois así de inxusto é que a un estudante báixeselle a nota por non facer os deberes, ou por esquecer facelos algúns días.
As prácticas educativas seguidas na aula ven totalmente reflectidas no tipo de deberes que se mandan facer en casa. Os deberes escolares son o reflexo dun sistema educativo, tal e como anunciabamos Ignacio Polo (inspector de Educación do Gobierno de Aragón) e eu mesma neste artigo. Creo que non é posible conseguir que a regulación dos deberes sexa efectiva sen facer unha revisión profunda das metodoloxías empregadas na aula. E para que as metodoloxías avancen cara a unha educación que chegue a un maior número de alumnos, para que as escolas cesen de actuar como embude, deixando a moitos alumnos atorados nos centros educativos ata que se renden, é necesario facer grandes e profundos cambios.

O día de Todos os Santos, o gran Francisco Moura, @morateruel, tuiteaba sobre o que é agora mesmo a pedra angular de moitos dos problemas en educación: a falta de consenso e os continuos cambios de lei educativa.
Francisco Moura, ademais, poñía de relevo a importancia de mellorar a carreira docente desde a súa orixe para que o Pacto de Estado teña éxito. E é que se só centrámonos en tapar buracos, en poñer un parche alí onde se nos está desinflando a roda, non imos solucionar moito. É urxente evitar os abusos, é urxente que os nenos vaian ao colexio con alegría e ganas de aprender. É primordial recuperar a fe na escola como institución, desterrar as escolas-embude. Pero non nos podemos quedar aquí, necesitamos mellorar o sistema de xeito total. E para iso non podemos esquecernos da formación dos futuros mestres e mestras.
Só co compromiso de todos os actores conseguiremos que a educación no noso país mellore. Hai máis implicados dos que parece, desde as Facultades de Educación, pasando polos equipos directivos, os claustros, as AMPAs, a Inspección de Educación, Consellerías de Educación, coas súas Direccións Xerais correspondentes, e como non, docentes, familias e alumnos. Todos temos a obrigación de informarnos, de preocuparnos e de se non loitar, polo menos non poñer trabas, para que a educación ocupe o posto que se merece. E xa que a Educación é un dos maiores retos dunha sociedade, o posto que se merece non é outro que no pódium.