TVG: derroche, deuda asfixiante e a eterna denuncia da manipulación

O pasado mes de xuño, un grupo de traballadores de Televisión de Galicia irrompía na redacción e no despacho da directora de Informativos en protesta polo tratamento dado a escóitalas ao ministro de Interior en funcións, Jorge Fernández Díaz. “Ofreceuse a versión do Goberno antes que a propia noticia. Non houbo declaracións da oposición, só valoracións do PP”, denuncia un dos manifestantes. O caso ilustra o clima de crispación que se respira nos corredores da televisión autonómica galega, un ente que afronta un lento proceso de transformación que non afectou á súa fama de progubernamental, que se mantén constante desde hai décadas.
O recente debate entre os candidatos ás eleccións do 25 de setembro permitiu que en TVG coásese o discurso contra a xestión da Xunta. Non é habitual. “Estes días, na cobertura da campaña, a tónica é que apareza Feijóo criticando ao resto de partidos, mentres que dos demais candidatos sempre se elixen frases que non afecten ao PP nin ao seu candidato, a poder ser enfrontamentos directos entre eles”, afirma un membro do equipo dun deses aspirantes. É a tradición nunha canle que non se librou das acusacións de manipulación nin na paréntese do bipartito de socialistas e nacionalistas que gobernou Galicia entre 2005 e 2009, cando os socios de goberno pugnaron polo control do ente.
TVG afronta a súa reforma con atraso e entre constantes acusacións de control informativo do Goberno
Creada en 1985 co obxectivo de normalizar o uso do idioma galego e promover a cultura de Galicia, a antiga Compañía de Radio-Televisión de Galicia, transformada o pasado 1 de xaneiro en corporación mercantil, chegou a contar con orzamentos superiores aos 140 millóns de euros anuais, pero os recortes reduciron o seu gasto a 102,4 millóns, dos que 90 millóns corresponden a transferencias directas da Xunta. O seu persoal ascende a 800 traballadores, cun gasto de persoal superior aos 47 millóns de euros. E aínda que non é a máis endebedada das televisións autonómicas, o último informe da Intervención Xeral da Xunta denunciou que se atopa nunha situación de asfixia “financeira sintomática dunha suspensión de pagos”.

Control político, malgaste... e menos audiencia

A galega, como lla coñece en Galicia, ocupou desde sempre un lugar central no debate político, tanto polas denuncias de control político como pola súa xestión económica. “Pero polo menos antes víase”, lamenta o presidente do comité intercentros, Santiago Alvite. “Os recortes traducíronse nunha perda radical de calidade que a fixeron pasar do segundo ao cuarto posto entre as máis vistas en Galicia, e o que é peor, cada vez hai máis xente que non a sintoniza nunca”.

Cando chegou á Xunta, o presidente Feijóo marcouse como un dos seus obxectivos transformar a televisión. Para iso, pactou no Parlamento cos socialistas a Lei de Medios Públicos, aprobada en novembro de 2011, que convertería á compañía nunha corporación sociedade mercantil independente do poder. Pero, transcorridos case cinco anos, a reforma executouse só parcialmente. O difícil acordo entre os grupos para reducir de 12 a seis os membros do consello de administración atrasou as principais novidades incluídas na norma legal, moitas delas aínda sen aplicar. Por exemplo, a que fai referencia ao nomeamento por consenso do seu director xeral, o que mantén no cargo a Alfonso Sánchez Izquierdo, de polémica designación.
Feijóo apostou por Izquierdo ao pouco de gañar as súas primeiras eleccións. E a pesar de que en campaña electoral fixera bandeira dun sistema de designación parlamentario e por consenso, en lugar de por decisión do Goberno galego, optou polo exdirector do xornal 'A Rexión', por aquel entón moi afín ao PP, sen o acordo de ningún grupo. Ou, mellor devandito, sen que ningún outro partido asumise publicamente tal acordo, xa que Feijóo atribuíu aos socialistas un apoio inicial a ese nomeamento que estes sempre negaron. Izquierdo chegaba para un período de interinidade, para que despois a lei blindase un sistema de elección parlamentario por dous terzos da Cámara en primeira votación ou tres quintos na segunda.
Sete anos despois do seu nomeamento, Sánchez Izquierdo segue no seu cargo e as eleccións sucédense sen que se aplique o sistema de designación polo Parlamento, clave para garantir a independencia de TVG. E para solucionar o limbo legal da longa interinidade do seu director xeral, a Xunta aproveitou a Lei de Acompañamento dos Orzamentos de 2016 para eliminar a esixencia do nomeamento por consenso, para así “asegurar o funcionamento da nova corporación RTVG”. Desta maneira, a nova estrutura do ente desprégase mintas a dirección recae “transitoriamente na persoa que sexa titular da dirección xeral da compañía”.

1,2 millóns de euros en dietas do consello

Esa nova estrutura púxose en marcha, non sen polémica, o 1 de xaneiro de 2016. Foi cando se produciu a transformación da natureza xurídica de TVG e cando se puxo fin a un dos casos máis graves de malgaste de fondos públicos que coñeceu a autonomía nos últimos anos: os desorbitados emolumentos dos membros do consello de administración, que viñan engordando con dietas por asistir a actos de todo tipo, desde funerais a partidos de fútbol, polas que se repartiron ata 1,2 millóns de euros nun só ano. Un deses conselleiros, José Luis Iravedra, expresidente do PP de Lugo, chegou a cobrar en 2005 máis de medio millón de euros, tras pasar 199 dietas por asistencia a actos como o Día do Augardente ou o pregón do Nadal dos belenistas de Lugo. Sóubose en 2009, pero Iravedra mantívose como conselleiro ata o pasado 1 de xaneiro, aínda con ingresos superiores aos 70.000 euros anuais.
Ademais de reducir o número dos seus membros á metade, o novo consello limitou a 52.000 euros anuais os emolumentos por conselleiro, o que aliviou o custo económico da nova corporación. Un acordo entre populares e socialistas, moi criticado polo resto de partidos, estableceu unha representación de catro conselleiros designados polo PP e dous polo PSdeG, o que garante ao populares cinco anos de maioría no consello, mesmo no caso de que perdan as eleccións autonómicas do 25-S.

Máis lentamente avanzan as reformas relacionadas coa independencia informativa. Ademais da aplicación do novo sistema de nomeamento do director, aínda está pendente o Estatuto Profesional, previsto pola lei como instrumento para fortalecer “a calidade, profesionalidade e independencia” dos contidos. O mesmo ocorre co Consello de Informativos, órgano interno de participación dos profesionais da información para velar pola “independencia e obxectividade” da televisión e a radio.
É nese contexto onde se producen protestas como a relacionada coas informacións sobre Fernández Díaz, ou a creación dun blogue polos propios profesionais de TVG chamado 'eunonmanipulo' (eu non manipulo), no que van denunciando as prácticas concretas de manipulación informativa que, segundo denuncian, sucédense no seu labor diario. “A manipulación sempre existiu, pero a proliferación de casos de corrupción no PP fixo que a situación sexa insustentable”, denuncia un dos xornalistas que están detrás do blogue.

Os papeis de Bárcenas

“Un caso moi ilustrativo foi o da publicación dos papeis de Bárcenas. O presentador do telexornal remitiu inmediatamente a unha noticia da web 'Xornalista dixital' para soster que a hipótese que manexa a policía é a de que os papeis eran falsos”, lembra o mesmo xornalista de TVG. Un informe do PSdeG presentado en 2010 cifraba nun 80% o protagonismo de Feijóo nas noticias políticas emitidas na televisión, e en 2013, o 60% do persoal da radio e a televisión, un total de 345 traballadores, subscribían coas súas firmas a denuncia de manipulación.
Os receos entre a dirección de TVG e os seus traballadores chegou a tal extremo que a dirección da corporación emprendeu o control do correo electrónico dos empregados e mesmo se atribuíu o dereito para monitorar as sesións de acceso a internet, cunha norma de usos informáticos que foi posteriormente tombada polo Tribunal Superior de Galicia. E respecto das acusacións de manipulación, o director da televisión tira de números para concluír. “Cunha proporcionalidade estrita, a oposición tería menos presenza”.