A verdadeira autonomía da LOMCE non está no currículo, senón na competencia entre centros

Sen que, en xeral, o profesorado se decatase, pola escasa difusión dada, estamos en período de debate sobre os novos currículos da LOMCE. En primeiro lugar, de modo novidoso, intégrase primaria, secundaria e bacharelato nun só real decreto, onde todas as materias aparecen ordenadas simplemente por orde alfabética, independentemente da etapa a que pertenzan. As materias, troncais ou específicas, que aparecen nos anexos do real decreto, ademais da habitual introdución xeral, xunto aos bloques de contido e aos criterios de avaliación, aparecen os estándares de aprendizaxe avaliables, termo este afastado da nosa linguaxe pedagóxica habitual, que están chamados a constituírse no currículo real: marcarán o referente de indicadores para as avaliacións, promoción e probas de reválidas. Son "a cola que menea ao can", segundo a expresión de Hargreaves. Recordando aos otrora "obxectivos operativos", indica o real decreto que "teñen que ser observables, medibles e avaliables xa que contribúen e facilitan o deseño de probas estandarizadas e comparables". Polo tanto, serán o que se avalíe nas probas externas, convertendo todo o currículo en "ensinar para as probas" (TTT: Teaching to the test, que din os americanos).
Fálase de competencias básicas, pero quedan reducidas ás competencias de PISA (matemática, lingüística e científica), que son as que contan nas avaliacións individualizadas. Así, por unha parte, declárase -sen ambaxes- que "toda a reforma educativa se basea na potenciación da aprendizaxe por competencias, como complemento á tradicional aprendizaxe de contidos,". Pero nos currículos de cada materia, practicamente, están ausentes. Cando se fala de "competencias transversais" xunto ás tecnoloxías da información e a comunicación ou os valores cívicos, sublíñase o espírito emprendedor e creación de empresas. Todo indica que é o valor das materias illadas o que domina, en lugar dunha formulación máis globalizador e integrada, propia dun enfoque por competencias básicas.
Neste contexto a cacarexada autonomía dos centros docentes para desenvolver o currículo -á que se dedica o artigo 11- parécenos unha declaración retórico-discursiva, que queda curta -¡cabe recordarlo!- co artigo 56 da Lei Xeral de Educación de 1970. A verdadeira autonomía da LOMCE non está no currículo, senón na competición entre centros para conseguir clientes, segundo a "calidade" ofrecida á clientela. Non obstante, todo queda aberto á regulación que poidan facer as Administracións educativas correspondentes. Algunhas delas (Cataluña, Andalucía, Canarias e Asturias) mostraron publicamente a súa decisión de non implementar fielmente a LOMCE, con desenvolvementos lixeiramente alternativos ou, cando menos, atrasar a súa regulación (e, polo tanto, a súa aplicación).
Antonio Bolívar é catedrático de Didáctica na Universidade de Granada.