A reforma escolar impón materias pechadas e exhaustivas

• Os borradores dos contidos ocupan catro veces máis que a anterior lei

• O ministro Wert avanzou que serían simplificados

  O deseño do Ministerio de Educación dos contidos que van ter que estudar os nenos excitou a moitos colectivos. Os investigadores do Museo Nacional de Ciencias Naturais denunciaban a semana pasada a desaparición dos estudos sobre biodiversidade en secundaria, ao tempo que 400 intelectuais asinaban Unas humanidades con futuro, manifesto que reclama máis presenza desta materia no currículo, e antes a Rede Española de Filosofía denunciou a súa perda de peso. Aínda que transcendera que, cos novos currículos, os centros terían máis autonomía na docencia, o certo é que os borradores de currículos da reforma educativa ocupan 1.094 folios, catro veces máis que A GABE, a anterior lei.
  "Imos ir a currículos non moi detallados, simplificados, en contra o que se está a dicir (...) É claramente un enfoque competencial", dixo o ministro, José Ignacio Wert, nunha entrevista co PAÍS. Non obstante,
  os especialistas consultados quéixanse de que ese enfoque competencial -que saiban utilizar ben o que aprenden- queda diluído nuns contidos "academicistas" e "anticuados". Pregóase a autonomía de centros e profesorado, pero propóñense uns deseños máis pechados, máis prescritivos e o desenvolvemento que fan dos contidos é excesivamente exhaustivo", sostén Amador Porco, profesor de Didáctica na Universidade da Lagoa.
  O ministerio agárrase a que en primaria hai un só currículo dende primeiro a sexto e outro de primeiro a terceiro da ESO, e a que hai moitas máis materias específicas na ESO e o Bacharelato. "As competencias están integradas no proceso de aprendizaxe e nos docentes vai determinar un cambio metodolóxico substancial", di. Os regulamentos adicionais orientarán os profesores "sobre cales son as competencias e como se definen, como están relacionadas cos elementos curriculares, que estratexias metodolóxicas son as axeitadas para unha aprendizaxe competencial e como se avalían,".
  

  Na teoría búscase que os alumnos saiban utilizar ben o que aprenden

  A UE fixa oito competencias que hai que ter adquirido tras a educación obrigatoria. E en España divídense en Autonomía (extraer conclusións), Matemática, Mundo físico (pensamento científico), Mundo dixital, Saber aprender, Cultural, Social e Cidadá, e Lingüística. As competencias en linguaxe, matemáticas e ciencias son o que intentan medir os exames PISA, e aos especialistas preocúpalles que esas reválidas marquen o que se ensina. Un responsable de Educación autonómico asegura que o ministerio entende a Autonomía, en realidade, como especialización.
  A reforma marcou oito ou nove materias obrigadas e outras catro ou mesmo máis que se pode colocar no currículo dun centro ou non. Así, un instituto con alto abandono escolar podería poñer máis horas para Lingua ou Matemáticas; outro que se quixese especializar en artes utilizaría as extras para estas áreas... É dicir,
  

  Biólogos ou filósofos lamentan a perda de peso das súas materias

  haberá variedade de oferta de centros (que moitos temen que decidirán as Administracións), pero con moito máis control sobre o traballo docente que constrinxiría a capacidade de resposta a problemas concretos. Ademais, expertos como Miguel Recio, de CC OO, temen que currículos tan distintos poidan marcar desigualdades enormes entre centros próximos.
  "O momento político é sen dúbida complexo, ou se buscan enfrontamentos e descualificacións -por todo o que a LOMCE formula e non resolve-, ou se inviste tamén tempo e esforzo en buscar alternativas posibles, agora que debemos definir que aprender e como", sinala o pedagogo Florencio Luengo, que leva traballando anos en como poñer en práctica o ensino por competencias.
  Algo que, segundo distintos expertos, agora non está nos contidos. En ciencias parece que se optou por aumentar os conceptos, e reducir algunhas das dimensións transversais e de prácticas anteriores. Por exemplo, precísase ata o mínimo das destrezas de utilización de instrumental (en GÁBEA, "Utilización da lupa e o microscopio óptico") engadíronse o coñecemento das partes ("a lupa binocular e o microscopio óptico: as súas partes e manexo"). E iso, explica María Pilar Jiménez Aleixandre, catedrática de Didáctica das Ciencias en Santiago de Compostela, vai en contra da tendencia noutros países. "En Estados Unidos, 27 Estados propuxeron novos estándares de ciencias para toda a educación", moito máis simplificados e en torno a conceptos transversais claves: catro para física e química e para bioloxía, tres para ciencias da terra e dous para enxeñaría e tecnoloxía.
  Na literatura ou hai pouca concreción ou demasiada, se queixa Teresa Colomer, profesora de Didáctica de Lingua da Autónoma de Barcelona: En primaria redúcese a 'espertar o desexo de ler', sen que o ministerio pareza saber que contidos hai implicados no desenvolvemento desta competencia, xa que non os cita nin programa, máis alá de banalidades", laméntase. Mentres que, dos 12 aos 14 anos, se achegarán ás obras máis representativas da literatura española ata o século XIX, e terán que (a partir de fragmentos ou obras completas) recoñecer a intención do autor, poñelo en relación co contexto sociocultural ou o movemento literario. "É dicir, deberán repetir o que os seus profesores lles digan, xa que dificilmente aos 12 anos pode ter coñecementos para estas operacións con textos medievais ou do barroco, aínda que en primaria se suscitase o seu desexo de ler", explica Colomer. "O coñecemento patrimonial debe formar parte do currículo, pero non con estes obxectivos concretos".
  Lorenzo Blanco, catedrático de Didáctica de Matemáticas en Extremadura, lamenta que "dende hai 20 anos se fale da importancia da resolución de problemas e non se reflicta". O que só se faga referencia ás tecnoloxías diluída e ocasionalmente: " Como hoxe se pode ensinar o concepto de funcións, a estatística, desconectado dos programas que se usan para iso! ".
  O ministerio deféndese: "A estandarización das aprendizaxes permite sinalizar o que sabe e o que se sabe facer, e responde a un enfoque máis estratéxico para incorporar as competencias, estando na liña das tendencias europeas,".