Os sacrificios de estudar un dobre grao

Esixen unha maior nota de corte, duran cinco anos e requiren máis esforzo. Os expertos alertan sobre unha posible burbulla.

En setembro, Jaime Redondo empezará o dobre grao en Física e Matemáticas da Universidade Complutense de Madrid (UCM), cuxa nota de corte foi este curso a máis alta das carreiras universitarias españolas: 13,45 sobre 14. Non será obstáculo para este madrileño de 17 anos que sacou un 14 sobre 14 na Proba de Acceso á Universidade (PAU) tras terminar o seu Bacharelato científico cun 10. “Vi que a formación inclúe o esencial de ambas as materias, só pérdense un par de materias, e, a cambio, saes coas dúas titulacións”, explica o estudante coa máxima nota na PAU de xuño de 2016. "Esíxese máis e iso gústame", engade.

A elección de Jaime pon de evidencia algunhas cuestións: 1) os dobres graos ofrecen unha formación máis completa, 2) adoitan ter unha nota de corte máis alta e 3) esixen un maior esforzo que un grao normal. Como consecuencia, 4) atraen aos bos expedientes. Nos últimos cursos, a súa oferta multiplicouse: as 169 Programacións Conxuntas de Estudos Oficiais de Grao que as universidades madrileñas impartían en 2011-2012 pasaron a 245 en 2015-2016, segundo as estatísticas do Ministerio de Educación. Son 85 en universidades públicas e 160 en privadas. 

A UCM, pública, leva ofrecéndoos desde 2010-2011. En 2013-2014 contaba con seis, e 621 alumnos preinscritos neles en primeira opción; este ano son 10, con 933 preinscritos. A Universidade Europea (UE), privada, declárase pioneira no desenvolvemento deste tipo de titulacións, que comezou a impartir en 2008. A empleabilidad foi, en ambos os casos, o principal criterio á hora de deseñar dobres graos. “As combinacións de estudos permiten desenvolver competencias que facilitan a incorporación ao mercado de traballo”, explica Marta Muñiz, vicedecana da área de Empresa da Universidade Europea.

Grupos reducidos

A empleabilidad foi o principal criterio á hora de deseñar dobres graos

A UCM lanzará en setembro Turismo e Comercio, Psicoloxía e Logopedia e un clásico como ADE e Dereito. A Universidade Europea, Matemáticas e ADE. A Universidade Autónoma de Madrid, Mestre de Educación Infantil e Primaria; Filosofía e Historia, e Ciencias da Música e Tecnoloxía Musical... Adoitan ser, salvo excepcións, grupos reducidos, de 20, 30, 40 ou 60 alumnos. Para entrar fai falta un mellor expediente que para un grao simple. A nota máis baixa que logrou praza este curso en ADE con Estudos Internacionais da Universidade Carlos III (impártese en inglés) tiña un 12,97. A mínima nota necesaria para facerse un oco en calquera dos dobres graos que ofrece esta universidade (unha das primeiras en poñelos en marcha) supera o 10, segundo asegura a súa vicerreitora de Estudos, Isabel Gutiérrez. “Veñen moitos alumnos de fóra de Madrid, que no caso de Xornalismo e Comunicación Audiovisual representan o 66% da clase; iso mete unha gran presión”, recoñece.

Unha vez dentro, ademais, a carga lectiva é maior: de media, 72 créditos europeos (ECTS) por curso fronte aos 60 dun grao sinxelo; 360 ECTS en lugar dos 240 necesarios para cursar un grao a secas. E non en catro anos senón en cinco. Iso cando as titulacións pertencen a unha mesma rama de coñecemento, son afíns, porque cando non o son (poñamos Criminología con Enxeñería informática, da Rey JuanCarlos , a adaptación non é tan directa e o volume de créditos necesarios para completar ambas as titulacións sobe ata os 380 ou 390. “Na práctica temos dobres graos que duran cinco anos e medio”, recoñece María Luz Martín Pena, vicerreitora de Docencia e Ordenación Académica.

Cinco anos mínimo

“O alumno ha de saber que vai ter un par de materias máis por curso, e que vai terminar en cinco anos como mínimo”, terza Pilar Ferreiros de Tejada, vicerreitora de Estudos da UCM. “É un esforzo importante, unha cuestión de vontade; non todo o mundo aguanta”, apostila Guerreiro.

Uns estudos máis longos, máis intensos. E máis custosos que un grao simple, aínda que tamén é verdade que máis baratos que matricularse de dous. Un 10% máis caros na Universidade Europea, segundo os seus cálculos; en IED Madrid, un grao custa 10.500 euros ao ano, mentres que a dobre titulación vaise aos 12.500 euros por curso. Pola súa banda, o prezo público do ECTS é de 24,30 euros en primeira matrícula: se se cursan 12 créditos máis, e durante cinco anos en lugar de cuarto, o dobre grao tería un sobrecusto duns 1.500 euros.

A carga lectiva é maior: de media, 72 créditos europeos (ECTS) por curso fronte aos 60 dun grao sinxelo

A Carlos III aposta polos idiomas: da súa oferta de 11 dobres graos nas áreas de Ciencias Sociais, Enxeñería e Estudos internacionais, catro deles ofértanse en bilingüe, e dous integramente en inglés. E, ademais, dá aos seus alumnos a opción de elixir unha dobre titulación internacional: os catro primeiros cuadrimestres cúrsanse na UC3M e o últimos catro, nunha das universidades internacionais coas que mantén acordos.

Diferenciarse

“A nosa formulación inicial era propoñer unha oferta distintiva: quixémonos diferenciar e iso tróuxonos vantaxes, entre outras, que os dobres graos son un foco de atracción de bos expedientes”, confesa a vicerreitora da URJC. Proactivos, máis maduros, segundo enumera. Outra fortaleza destas titulacións é a súa maior rapidez para cubrir ocos de demanda e adaptarse ás necesidades do mercado.

Os dobres graos son unha combinación de titulacións que xa ofrece unha universidade, de maneira que esta non ha de presentalos á ANECA (Axencia Nacional de Avaliación da Calidade e Acreditación) para a súa aprobación (“Iniciar o proceso de implantación dun novo título é un proceso lento que ha de exporse dous cursos antes”, lembra Martín Pena); simplemente comunica á súa comunidade autónoma a súa posta en marcha e as prazas que oferta.

Non existe unha normativa para os dobres graos, nin a nivel autonómico nin estatal”, informa Ferreiros de Tejada. Cada universidade deseña o programa, calcula as equivalencias e convalidaciones de créditos, e detrae unha serie de prazas das súas titulacións individuais para as dobres. Juan Antonio Hortas cre que se está abusando dos dobres graos, e cuestiona algunhas combinacións e mesmo a oferta, que a hai, de triplos graos. Martín Pena non está de acordo. “Creo que todo son vantaxes, cando están ben deseñados”, agrega. “A oferta non está saturada aínda”, estima Ferreiros de Tejada, pero “as comunidades autónomas farían moi ben en supervisar e controlar dalgunha maneira que tipo de oferta está a darse, e cantos créditos mínimos ha de facer un estudante para obter dous títulos en lugar dun”.